سجستانی، سلیمان بن عیسی جوهری، ابوبکربن درید و ابراهیم بن محمد نفطویه پرداخت و بیشتر روایات او اخبار و حکایات بودند. او مربی و آموزگار امیر ابومحمد حسن بن عیسی بن مقتدر بود و امیر از او روایاتی نیز نقل کرده است. 1 وی در حدود 370 هجری از دنیا رفت. اجزای حدیثی و الیشکریات از آثار اوست. 2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 5 / 154 ـ 155. 2 ـ معجم المؤلفین 2 / 183.

دیگر منابع: الانساب 5 / 362؛ المنتظم 15 / 314؛ تاریخ الاسلام 26 / 434؛ العبر 2 / 134؛ البدایة والنهایه 12 / 58؛ شذرات الذهب 3 / 71؛ دایره المعارف الشیعیه العامه 2 / 677.

محمود هیئتی

اخفش صغیر

اخفش صغیر علی ـ بغدادی

اخوابن رمضان محمد ـ عجلانی

اسامه ـ تجیبی

اسامه ـ تجیبی (307ق)

ابوسلمه اسامه بن احمدبن اسامة تُجیبی مصری

از کسانی همچون ابوطاهربن سرح، یونس بن عبدالأعلی، احمدبن یحیی بن وزیر و حارث بن مسکن حدیث آموخت و روایت کرد. خود نیز شاگردانی داشت که از آن میان می توان به افرادی مانند ابوعمر محمدبن یوسف کندی، ابوسعیدبن یونس و ابوالقاسم طبرانی اشاره کرد. 1 اسامه افزون بر حدیث در فن قرائت نیز مهارت داشت. ابن جزری وی را در زمره علمای علم قرائت شمرده است. 2 برخی از رجال نویسان اهل سنّت وی را ثقه دانسته اند؛ 3 اما ذهبی به نقل از ابوسعیدبن یونس نوشته، پاره ای از روایات او غیرقابل استناد است. 4 درگذشت اسامه را در سال 307 هجری نوشته اند. 5 اثر او کتابی در حرمت وطی در دبر می باشد که بنا به نوشته ابن حجر عسقلانی، چگونگی ورود وی به این مقوله، بیانگر تسلط وی بر احادیث است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 23 / 203. 2 ـ غایه النهایه 1 / 155 3 ـ لسان المیزان 1 / 341. 4 ـ میزان الاعتدال 1 / 174. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 14 / 262. 6 ـ لسان المیزان 1 / 341.

دیگر منابع: المعجم الصغیر (طبرانی) 1 / 104؛ ولاة مصر 30؛ معجم المؤلفین 2 / 224؛ دایره المعارف الشیعیه العامه 3 / 304.

اسماعیل اسماعیلی

استاد عبداللّه ـ بخاری

اسحاق ـ اسرائیلی

اسحاق ـ اسرائیلی (م. حدود 320ق)

ابویعقوب اسحاق بن سلیمان اسرائیلی مصری قیروانی

وی اهل مصر بود1 و در همان جا به دنیا آمد و دوران کودکی و رشد را نیز در آن شهر گذراند2 و در زمان زیاده اللّه اغلبی به قیروان مهاجرت کرد. 3 وی از همراهان اسحاق بن عمران بود و برخی علوم را از وی فراگرفت. 4 ابویعقوب از پزشکان عرب بود5 و در دربار حاکمان افریقیه (تونس کنونی) طبابت می کرد6 و پزشک ابومحمد مهدی7 و ابوطاهر منصور عبیدی بود. 8 ابویعقوب افزون بر مهارتی که در دانش پزشکی داشت، در علم فلسفه9 و منطق نیز تخصص داشت. این دانشمند یهودی مذهب در آغاز، کحّال بود و هیچ گاه ازدواج نکرد. احمدبن ابراهیم بن ابی خالد معروف به ابن جزّار، برخی علوم را از وی فراگرفته است. وی دارای آثار و تألیفاتی بوده که عبارت اند از: الحمیّات، البول، بستان الحکیم، الادویه المفردة والاغذیه، الاسطقسات، الحدود والرسوم، المدخل الی المنطق، المدخل الی صناعة الطب، النبض، التریاق، الحکمه، 10 الاوائل والاقاویل، 11 موسرهروفئیم (تأدیب الاطباء) و التعریفات. 12 ابویعقوب سرانجام پس از بیش از صد سال زندگی، در حدود 320 هجری از دنیا رفت. 13

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 23 / 625. 2 ـ زندگی نامه علمی دانشوران 1 / 3 / 714. 3 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 286. 4 ـ تاریخ الاسلام 23 / 625. 5 ـ معجم الفلاسفه 57. 6 ـ زندگی نامه علمی دانشوران 1 / 3 / 714. 7ـ عیون الانبا 479. 8ـ وفیات الاعیان 1 / 234. 9ـ معجم الفلاسفه 57. 10 ـ عیون الانباء 479. 1
[1] ـ هدیه العارفین 1 / 199. 12 ـ تاریخ الادب العربی 4 / 286. 13 ـ عیون الانباء 479.

دیگر منابع: هدیه العارفین 1 / 199؛ الوافی 8 / 414؛ لغت نامه دهخدا 2 / 1891؛ خلاصه زندگی نامه دانشمندان 84؛ معجم المؤلفین 2 / 234؛ کشف الظنون 1 / 243.

اسماعیل اسماعیلی

اسحاق ـ اصفهانی

اسحاق ـ اصفهانی (310 ـ 341ق)

ابویعقوب اسحاق بن محمدبن یحیی اصفهانی عبدی مشهور به ابن منده

وی در سال 310 هجری1 در خانواده ای اهل حدیث و روایت