احمدبن حسین بن زنبیل نهاوندی نیز در شهرهای یادشده از ایشان روایت نقل کرده اند، 4 صالح در همدان کرسی تدریس داشت و این کار را با عشق و علاقه بسیاری انجام می داد. این علاقه تا حدی بود که آسیاب خود را به هفتصد دینار فروخت و برای تهیه جوهر و دوات و لوازم تحریر دیگر، در اختیار اهل حدیث قرار داد. 5 از وی به امام، عالم، حافظ، صدوق، ثقه، دیندار، اهل ورع یاد کرده اند. شیرویه دیلمی می نویسد: صالح همدانی یکی از ارکان حدیث، ثقه و حافظ دین بوده است. 6

دو کتاب از ایشان به ثبت رسیده که عبارت اند از: طبقات الهمذانیین و سنن الحدیث. 7 او در شعبان سال 384 هجری از دنیا رفت و ابوبکر ابن لال بر وی نماز گزارد. برخی بر این باورند که دعا در کنار مزار او برآورده می شود. 8

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 519. 2 ـ تاریخ بغداد 9 / 331. 3 ـ تاریخ بغداد 9 / 331. 4 ـ التدوین فی اخبار قزوین 3 / 90. 5 ـ طبقات علماءالحدیث 3 / 178. 6 ـ تاریخ بغداد 9 / 332. 7 ـ طبقات علماءالحدیث 3 / 178. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 519.

دیگر منابع: تذکره الحفاظ 3 / 985؛ العبر 2 / 164؛ الانساب 2 / 112؛ معجم البلدان 4 / 495؛ هدیه العارفین 1 / 422.

حافظ فرزانه

صَدَقه ـ قمی

صَدَقه ـ قمی (م. 301ق)

ابوسهل صَدقه بن بُندار قمی

رجال نویسان شیعه، وی را در زمره راویانی آورده اند که از امامان علیهم السلام روایت نکرده اند. 1 ابوسهل فردی موثق، صحیح الحدیث و نیکوکار بود. برخی وی را از پیشگامان در استماع حدیث دانسته اند. قمی به سال 301 هجری از دنیا رفت و اثر به جا مانده از او التجمّل والمروئة (المرّوة) است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ هدایه المحدثین 82. 2 ـ رجال (النجاشی) 1 / 450.

دیگر منابع: رجال (ابن داوود) 187؛ خلاصه الاقوال 89؛ منهج المقال 182؛ نقدالرجال 172؛ جامع المقال 74؛ الذریعه 3 / 359؛ مجمع الرجال 3 / 211؛ حاوی الاقوال 1 / 444؛ طرائف المقال 1 / 172.

سیدمهدی حسینی عربی

طاهر ـ

چغانیطاهر ـ چغانی (م. 377ق)

ابومظفر (ابویحیی) طاهربن فضل بن محمد بن مظفربن محتاج چغانی

طاهر و اجدادش بر طخارستان حکومت می کردند. وی در ادبیات فارسی، معروف ترین امیر خاندان چغانیان یا آل محتاج است؛ چون شعر می گفته است. بدایعی بلخی، و منجیک ترمذی و لبیبی وی را ستوده اند. بر اساس دیدگاه سعید نفیسی، کنیه وی را به خطا ابوالمظفر ضبط کرده اند. 1 اثر وی، اشعاری است که در برخی منابع آمده است. 2 او در سال 377 هجری از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ لغت نامه دهخدا 9 / 13492. 2 ـ لباب الالباب 27 ـ 30. 3 ـ مجمع الفصحا 1 / 2 / 1199.

دیگر منابع: احوال و اشعار رودکی 3 / 1264؛ حدود العالم 27؛ فرهنگ سخنوران 352.

عبدالرحمان انصاری

طاهر ـ حلبی

طاهر ـ حلبی (م. 399ق)

ابوالحسن طاهربن عبدالمنعم بن عبداللّه بن غلبون حلبی

وی در مصر نزد پدرش و ابن عدی عبدالعزیربن علی مصری دانش قرائت را فراگرفت و سپس به بصره رفت و نزد علی بن محمدبن صالح هاشمی و ابی الحسن محمدبن یوسف بن نهار حرتکی قرائت را تکمیل کرد. ابوالفتح بن بابشاذ و محمدبن احمدبن علی قزوینی از او روایت کرده اند. او و پدرش ابوالطیب از قاریان بزرگ به شمار می آمدند. 1 او را استاد قرائت در مصر، 2 ثقه، عارف، ضابط و کسی که از نظر فهم و دانش در عصر خود همانندی نداشت، معرفی کرده اند. التذکرة در قرائات هشت گانه، اثر اوست. حلبی در دهم شوال 399 در کهن سالی در مصر از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 27 / 372. 2 ـ العبر 2 / 195. 3 ـ غایه النهایة فی طبقات القراء 1 / 339.

دیگر منابع: تذکره الحفاظ 3 / 1029؛ هدیه العارفین 1 / 429؛ معجم المؤلفین 5 / 37؛ الاعلام 3 / 222.

عبدالرحمان انصاری

طاهر ذوالمناقب

طاهر ذوالمناقب حسین ـ موسوی