عباس ـ

کوفیعباس ـ کوفی (قرن 4ق)

عباس بن علی بن ابی ساره کوفی

اهل کوفه و از محدثان مورد اعتماد شیعه در روزگار خویش بود. از استادان و شیوخ وی اطلاعی در دست نیست؛ اما احمدبن جعفربن سفیان بزوفری (زنده در 365ق) از شاگردان او بوده و از وی روایت کرده است. 1 تاریخ درگذشت وی دانسته نیست؛ گرچه با توجه به روایت احمدبن جعفر بزوفری از وی، می توان او را از رجال سده چهارم هجری به شمار آورد. اثر او کتابی است که آغابزرگ از آن با عنوان کتاب الحدیث یاد کرده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (النجاشی) 2 / 121. 2 ـ الذریعه 6 / 341.

دیگر منابع: رجال (ابن داوود) 194؛ خلاصه الاقوال 118؛ هدایه المحدثین 89؛ جامع الرواة 1 / 433؛ نقدالرجال 179؛ حاوی الاقوال 2 / 115.

اسماعیل اسماعیلی

عباس ـ ممسی

عباس ـ ممسی (م. 333ق)

ابوالفضل عباس بن عیسی بن محمد ممسی تِنّیسی

وی اهل مغرب بود که در هشت سالگی قرآن و در پانزده سالگی موطأ را حفظ کرد. 1 علوم خود را از موسی قطّان قیروانی و برخی عالمان دیگر فراگرفته است. 2 او در سال 317 هجری قصد حج کرد و به مصر رفت و مدتی در آنجا اقامت کرد و از محضر عالمان آن سرزمین بهره برد. وی فقیهی مالکی مذهب بوده است. در اواخر عمر در قیروان بود و وقتی مخلدبن کیداد که مذهب خارجی داشت، بر ضد فاطمیان قیام کرد، او به لشکریان مخلد پیوست و در هنگام جنگ در نزدیکی مهدیه کشته شد. 3 اصول الاعمال فی تحریم الخمر و مختصر کتاب محمدبن المواز از اوست. درگذشت وی را سال 333 هجری ذکر کرده اند. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 3 / 263. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 372. 3 ـ الاعلام 3 / 263. 4 ـ معجم المؤلفین 5 / 62.

پژوهشکده

عبداللّه ـ ابن

عرمرمعبداللّه ـ ابن عرمرم (م. پس از 313 ق)

ابوالقاسم عبداللّه بن علی بن محمدبن داوودبن جراح معروف به ابن عرمرم

با وجود اینکه جدش محمدبن داوود دانشمندی نامدار و نگارنده کتاب مشهور الورقه است، درباره ابن عرمرم و پدرش هیچ گزارش ارزنده ای وجود ندارد و گویا تنها الندیم به نام و آثارش اشاره کرده است. او می گوید ابن عرمرم در بطائح (سرزمینی بین واسط و بصره) نزد فردی به نام عمران و به طورمشکوک از دنیا رفت. اما نه از عمران اطلاعات می دهد و نه از سال درگذشت او. سپس کتاب الخراج را به عنوان تألیف او گزارش می کند که گویا نام دیگری بر آن نهاده بوده است. 1 همو در جای دیگر و در ذیل شرح حال ابن ابی ازهر (محمدبن احمدبن مزید پوشنگی متوفای 325 هجری) می نویسد: در نوشته ابن عرمرم خواندم که در سال 313 هجری از ابن ابی ازهر پرسیدند چند سال دارد و او پاسخ داد هشتاد سال. 2 بنابراین عبداللّه بن عرمرم پس از سال 313 هجری درگذشته است و این نوشته او باید جدا از الخراج باشد. گفتنی است ابن عمرانی (م. 580ق) از یکی از نویسندگان واسط، مشهور به ابن عرمرم یاد کرده که عمیدالدوله وزیر مقتدی عباسی (خلافت 467 ـ 487ق) را از اصفهان تا بغداد همراهی کرده است. 3 شاید او یکی از فرزندان عبداللّه بن عرمرم باشد.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 143. 2 ـ الفهرست (الندیم) 165. 3 ـ الانباء فی تاریخ الخلفا 202.

محمد غفوری

عبداللّه ـ اصطخری

عبداللّه ـ اصطخری (29
[1] ـ 384ق)

ابومحمد عبداللّه بن محمد بن سعیدبن محارب اصطخری انصاری بغدادی

وی به اصطخر فارس منسوب بود و در سال 291 در همان شهر زاده شد. 1 وی از علما و فقهای شافعیه بود2 که بعدها به بغداد مهاجرت کرد و در محله سوق الدواب ساکن شد. 3 برای ادامه تحصیلات و فراگیری حدیث به بصره، فارس، کرمان، اهواز، أرجان، ساحل، واسط، شام، مکه و مصر مسافرت کرده و حدیث شنیده است.