مشغول بود و کتاب معانی القرآن را برای او نوشت. او به غیر از معانی القرآن کتاب های دیگری تألیف کرد که عبارت اند از: المختصر فی علم العربیه، المقصور والممدود، المذکر والمؤنث، الفسیح فی علم اللغة ومنظومها، اخبار اعیان الحکام، اعیادالنفوس فی ذکر العلم، رمضان وما قیل فیه، السراری الذهبیات والمسلّیات، 3 السرار فی الراسیات والمستکفات. که به نظر می رسد همان کتاب قبلی است. جزار سرانجام به سال 325 هجری از دنیا رفت. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 10 / 123. 2 ـ المنتظم 13 / 369. 3 ـ الفهرست (الندیم) 90. 4 ـ هدیه العارفین 1 / 445.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 8 / 339؛ بغیه الوعاة 2 / 55؛ تذکره الحفاظ 3 / 37؛ البدایة والنهایة 11 / 188؛ طبقات المفسرین (داوودی) 1 / 253؛ کشف الظنون 2 / 1458 و 1730؛ الاعلام 4 / 119؛ ایضاح المکنون 2 / 450؛ معجم المؤلفین 1 / 321.

سیدمهدی حسینی عربی

عبداللّه ـ خازن

عبداللّه ـ خازن (قرن 4ق)

ابومحمد عبداللّه بن محمد (احمد) خازن اصفهانی کاتب

از دانشمندان بزرگ و شاعران برجسته نیمه نخست سده چهارم هجری در اصفهان و همزمان با دوران حاکمیت دیلمیان بود. 1 در دوران جوانی وارد دربار صاحب بن عباد (م. 385ق) شد و با اشعار خود همواره صاحب را می ستود تا اینکه کوتاهی او در امور، به خشم صاحب و برکناری او از کارش انجامید. عبداللّه پس از این رویداد، برآشفت و روانه عراق، شام و حجاز شد و پس از گذشت پنج سال به دربار صاحب بازگشت و مورد احترام و اکرام او قرار گرفت. 2 الندیم نام عبداللّه را در زمره کاتبان قرآن ذکر کرده است3 بیشتر رجال نویسان اهل سنّت، او را از شاعران ممتاز معرفی کرده اند. 4 تاریخ درگذشت او در دست نیست؛ ولی در نیمه دوم سده چهارم می زیسته است. آثار او عبارت اند از: قصائدالطویل، دیوان شعر. 5

پی نوشت ها

1ـ فرهنگ بزرگان 294. 2 ـ یتیمه الدهر 3 / 379. 3 ـ الفهرست (الندیم) 10. 4 ـ ریحانه الادب 7 / 257. 5 ـ تاریخ التراث العربی 2 / 4 / 260.

دیگر منابع: الذریعه 9 / 697؛ لغت نامه دهخدا 1 / 690؛ الاعلام 1 / 316.

احسان آذرکمند

عبداللّه ـ

دَروَدعبداللّه ـ دَروَد (م. 325ق)

عبداللّه بن سلیمان بن منذر قرطبی اندلسی مشهور به دَروَد و دُرَیوِد

از زندگانی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. از نسبت وی بر می آید که اهل قرطبه اندلس باشد. عبداللّه ادیب بود و از دانشوران علم نحو به شمار می رفت. در شعر نیز دستی داشت. حمیدی و ضبّی برخی از اشعار او را آورده اند. 1 قرطبی از دانشمندان مالکی مذهب2 و نابینا بود و در سال 325 هجری از دنیا رفت. 3 تنها اثر وی، شرح کتاب الکسائی است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ جذوه المقتبس 243؛ بغیه الملتمس 344. 2 ـ هدیه العارفین 1 / 445. 3 ـ بغیه الوعاة 2 / 44. 4 ـ جذوه المقتبس 243.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 6 / 61.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه ـ دمشقی

عبداللّه ـ دمشقی (273 ـ 365ق)

ابواحمد عبداللّه بن محمدبن عبداللّه دمشقی معروف به ابن مفسّر و ابن ناصح

محدث، مفسر و فقیه شافعی که در سال 273 هجری در دمشق متولد شد و در مصر سکونت داشت. از استادانی چون احمدبن علی بن سعد مروزی و علی بن غالب سکسکی حدیث آموخت. ابوالحسن دارقطنی وی را ستوده و بزرگانی مانند ابراهیم بن علی غازی، عبدالغنی و ابن منده از وی حدیث نقل کرده اند. 1 ابن ناصح در سال 365 هجری2 در مصر درگذشت. 3 و دارای کتاب های الفوائد و حدیث عبیداللّه بن عمر بود. 4

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 212؛ طبقات المفسرین (داوودی) 1 / 256. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 282. 3 ـ العبر 2 / 122. 4 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 434.

دیگر منابع: غایه النهایه 1 / 452؛ طبقات الشافعیه الکبری 3 / 314؛ شذرات الذهب 3 / 51.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه ـ دمشقی

عبداللّه ـ دمشقی (م. 383ق)

ابومحمد عبداللّه بن عطیه بن عبداللّه بن حبیب دمشقی ملقب به ابن عطیه قدیم

وی از محدثان بزرگ سده چهارم هجری، اهل دمشق1 و متولد