را استثنا کرده و گفته این سه تن از اصحاب ما و شیعه امامی بوده اند که عبارت اند از: ابوعمرو محمدبن عمرو بن عبداللّه بن مصعب زبیری، ابومحمد عبداللّه بن هارون زبیری و عبداللّه بن عبدالرحمان زبیری. 1 محمدبن عیسی بن عبید از (اصحاب امام حسن عسکری علیه السلام) از عبداللّه روایت کرده و می توان عبداللّه را از محدثان سده سوم هجری به شمار آورد. 2 وی آثاری چون: الامامة، الاستفادة فی الطعون علی الاوائل والرد علی اصحاب الاجتهاد والقیاس را تألیف کرده است. 3

پی نوشت ها

1ـ رجال (النجاشی) 2 / 19. 2ـ اعیان الشیعه 7 / 44. 3ـ رجال (النجاشی) 2 / 19.

دیگر منابع: جامع المقال 162؛ منهج المقال 208؛ مجمع الرجال 4 / 25؛ نقدالرجال 202؛ هدایه المحدثین 314؛ تنقیح المقال 2 / 196؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 5 / 47؛ معجم الرجال الحدیث 7 / 244؛ قاموس الرجال 6 / 496؛ لغت نامه دهخدا 8 / 11209.

رضا جعفری نوقاب

عبداللّه ـ سامری

عبداللّه ـ سامری (295 ـ 386ق)

ابواحمد عبداللّه بن حسین بن حسنون سامری بغدادی

وی در سال 295 هجری به دنیا آمد. اهل سامرا، بزرگ شده بغداد و ساکن مصر بود. 1 قرآن را در مصر آموخت و از استادانی چون ابن شنبوذ، ابوبکربن مجاهد و محمدبن هارون تمار بهره برد. سامری در موسم حجی در مکه از ابوالعلا محمدبن احمدبن جعفر وکیعی روایت کرد. 2 از شاگردان وی می توان به ابوالفتح فارسی، ابوالفضل خزائی و حسین بن ابراهیم انباری اشاره کرد. 3 سامری را از بزرگان علم قرائت در مصر4 و فردی موثق دانسته اند؛ مگر دوره ای را که حافظه اش پریشان و دچار وهم شد او سرانجام به سال 386 هجری در مصر از دنیا رفت و ابوحفص عمربن عراک بر وی نماز گزارد. 5 اثر او اللغات فی القرآن است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 79. 2 ـ تاریخ بغداد 9 / 443. 3 ـ غایة النهایه 1 / 415. 4ـ الوافی بالوفیات 17 / 145. 5ـ غایه النهایه 1 / 415. 6 ـ معجم المؤلفین 6 / 45.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 4 / 175؛ تاریخ الاسلام 27 / 119؛ سیر اعلام النبلاء 16 / 515؛ میزان الاعتدال 2 / 408؛ لسان المیزان 3 / 273؛ العبر 2 / 169؛ شذرات الذهب 3 / 119؛ تاریخ التراث العربی 1 / 1 / 105.

سیدمهدی حسینی عربی

عبداللّه ـ

سجستانیعبداللّه ـ سجستانی (230 ـ 316ق)

ابوبکر عبداللّه بن سلیمان بن اشعث سجستانی أزدی

وی در سال 230 هجری متولد شد. سپس برای فراگیری علوم به همراه پدرش از سیستان، به بیشتر سرزمین های شرق و غرب جهان اسلام، همانند خراسان، جبال، اصفهان، فارس، بصره، کوفه، بغداد، مدینه، مکه، شام، مصر، جزیره و ثغور مسافرت کرد و پس از شنیدن حدیث از علمای آن زمان همچون علی بن خشرم مروزی، ابوداوود سلیمان بن معبد سنجی، سلمه بن شبیب و محمدبن یحیی ذهلی در بغداد سکونت گزید و به تألیف و تدریس مشغول شد. 1 او سی هزار حدیث را از حفظ نوشت. بیشتر علمای رجال، او را محدثی حافظ، ثقه، عالم، دیندار، فاضل و فقیه بزرگ اهل عراق دانسته اند؛ ولی از پدرش روایت کرده اند که فرزندش عبداللّه را محدثی کذاب می خوانده است. کسانی چون دارقطنی، ابوالقاسم بغوی و احمدبن یوسف ارزق از او روایت کرده اند. 2 ابوبکر سرانجام بینایی خود را از دست داد و در یک شب دوشنبه از ذی حجه سال 316 هجری در بغداد از دنیا رفت و درحالی که در تشیع پیکر او بسیاری از اهل عراق شرکت جسته بودند، پس از چند بار خواندن نماز میت بر جنازه اش در مقبره باب سیستان بغداد به خاک سپرده شد. 3 آثار او عبارت اند از: التفسیر، مصابیح الحدیث، المصاحف، نظم القرآن، فضائل القرآن، شریعه التفسیر، شریعه المقاری، الناسخ والمنسوخ، البعث والنشور، 4 القرائات، 5 السنن فی الحدیث، المسند فی الحدیث6 و تفسیر غریب القرآن. 7

پی نوشت ها

1ـ تاریخ بغداد 9 / 464. 2ـ لسان المیزان 3 / 293. 3ـ تاریخ بغداد 9 / 464. 4ـ الفهرست (الندیم) 288. 5ـ الاعلام 4 / 91. 6ـ هدیه العارفین 1 / 444. 7 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 418.

دیگر منابع: وفیات الاعیان 2 / 404؛ تاریخ الاسلام 23 / 512؛ العبر 1 / 471؛ المنتظم 13 / 275؛ شذرات الذهب 2 / 273؛ کشف الظنون 2 / 1702.

رضا جعفری نوقاب

عبداللّه ـ سمرقندی

عبداللّه ـ سمرقندی (م. 330ق)

ابوالحسن عبدالله سمرقندی بخاری

درباره وی اطلاعات اندکی در دست است. بر اساس نوشته منزوی، سمرقندی مؤلف کتابی به نام کلیله و دمنه بود و در سال 330