مروج الذهب 1 / 2. 4ـ طبقات الشافعیه الکبری 3 / 456. 5ـ رجال (النجاشی) 2 / 254 شماره 665. 6 ـ معجم الادبا 13 / 90. 7 ـ رجال (النجاشی) 2 / 77. 8 ـ معجم الادبا 13 / 90. 9 ـ هدیه العارفین 1 / 679. 10 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 485.

دیگر منابع: الفهرست (الندیم) 171؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 569؛ العبر 2 / 71؛ تذکره الحفاظ 3 / 857؛ لسان المیزان 4 / 224؛ النجوم الزاهرة 3 / 315؛ فوات الوفیات 3 / 12؛ شذرات الذهب 2 / 371؛ الاعلام 4 / 277.

پژوهشکده

علی ـ مصری

علی ـ مصری (257 ـ 338ق)

ابوالحسن علی بن محمد بن احمدبن حسن مصری بغدادی

وی در سال 257 هجری در سامرا به دنیا آمد. منابع اهل سنّت، ابوالحسن را فردی پرهیزگار، زاهد، فقیه و عارف به حدیث دانسته اند. او پس از چندی به مصر سفر کرد و دوباره به بغداد بازگشت. 1 و چون اقامت وی در مصر به درازا کشید و مدت زیادی در آن دیار ماند، به مصری شهرت یافت. از استادان مصری می توان به محمدبن اسماعیل ترمذی، روح بن فرج قطّان و عبداللّه بن محمدبن ابی مریم اشاره کرد. افرادی مانند ابوالحسین بن مظفر، دارقطنی و محمدبن فارس غوری از او روایت کرده اند. 2 ابوالحسن مجلس وعظی داشت که مرد و زن در آن شرکت می کردند و به سبب زیبایی چهره و نیز به دلیل فتنه مردم، پارچه ای به صورت خود می گرفت. 3 او مدتی نیز سرپرست امور حسبه بوده است. در تاریخ درگذشت مصری در منابع، اختلاف نظر وجود دارد. خطیب آن را در سال 338 هجری دانسته است. وی در مقبره خیزران به خاک سپرده شد. 4 آثاری که مصری تألیف کرده عبارت اند از: المناسک، الطهارة، الصلاة، الزکاة، الصیام، النیّه، الفرائض، فضل الفقر علی الغنی و کتاب بزرگی درباره با زهد دارد و در بر دارنده این ابواب است: قیام اللیل، المتحابین، المراقبة، الصمت، الخوف، التوبة، الصبر، الاناث والمجانین، الجامع الصغیر فی الآداب، الحدیث فی الزهد، التواضع، الاخلاص. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 237. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 381. 3 ـ المنتظم 14 / 77. 4 ـ تاریخ بغداد 12 / 75. 5 ـ الفهرست (الندیم) 237.

دیگر منابع: البدایة والنهایه 11 / 222؛ العبر 2 / 55؛ شذرات الذهب 2 / 347؛ النجوم الزاهره 3 / 301؛ هدیه العارفین 1 / 679؛ معجم المؤلفین 7 / 179.

سیدمهدی حسینی عربی

علی ـ مصیصی

علی ـ مصیصی (م. 364ق)

ابوالحسن علی بن احمدبن علی مصیصی لغوی

از خاستگاه و زادگاه او یاد نشده است؛ ولی گفته اند در بغداد ساکن شد و در آنجا نزد پدرش احمدبن علی ورّاق، محمدبن معاذ، احمدبن خلید حلبی، هیثم بن خالدبن عبداللّه و دیگران حدیث آموخت. از او با واسطه از پیامبر صلی الله علیه و آلهروایت شده که ایشان فرموده اند: « هرکس شارب خویش را نگیرد از من نیست ». این حدیث را فقط مصیصی گزارش کرده است. کسانی چون علی بن احمد رزاز، برقانی، محمدبن عمربن بکیر از او روایت کرده اند. خطیب بغدادی می گوید: ابن ابی فوارس درگذشت مصیصی را در جمادی الثانی سال 364 هجری دانسته است؛ ولی او در ذکر این تاریخ، تساهل و سهل انگاری کرده است. 1 آثار او الشافی فی اللغه، الافصاح والقرانات هستند. 2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 11 / 324. 2 ـ الفهرست (الندیم) 93 و 337.

دیگر منابع: لسان المیزان 4 / 195؛ العبر 2 / 119؛ میزان الاعتدال 3 / 112؛ سیر اعلام النبلاء 16 / 219؛ تاریخ الاسلام 26 / 327؛ شذرات الذهب 3 / 48؛ هدیه العارفین 1 / 675.

رضا جعفری نوقاب

علی ـ مُطَوَّق

علی ـ مُطَوَّق (زنده در 320ق)

ابوالحسن علی بن فتح (ابی الفتح) مطوّق بغدادی کاتب

وی کاتب بود و تا پس از سال 320 هجری زنده بود. او کتابی در اخبار وزرا دارد که شرح حال وزیران عباسی از زمان عبیداللّه بن خاقان تا القاهر عباسی را در بردارد و آن تألیف را مناقب الوزرا نام نهاده است. 1 الندیم نیز وی را در زمره کاتبان برشمرده و کتاب وی را برگرفته از کتاب الوزرا تصنیف محمدبن داوودبن جراح (م. 296ق) دانسته است. 2 از کتاب علی بن فتح با نام های الوزراء و اخبارالوزرا نیز یاد شده است. تاریخ درگذشت مطوّق روشن نیست؛ ولی بغدادی احتمال داده وی معاصر الندیم بوده و پس از او در سال 390 هجری از دنیا رفته3 که این احتمال با توجه به گفته تنوخی که در کتاب خود، از مطوّق بهره های بسیاری برده و وی را تا 320 هجری در قید حیات دانسته، 4 صحیح به نظر نمی رسد.