در منزلش به خاک سپرده شد. آثار او عبارت اند از: المشکل، الاضداد، الزاهر، ادب الکتّاب، الکافی، المقصور والممدود، المذکر والمؤنث، الموضح، نقض مسائل ابن شنبوذ، غریب الحدیث، الهجا، اللامات، الوقف والابتدا، الهاآت فی کتاب الله عزوجّل، السبع الطوال، الواضح، الالفات، المفضلیات، شعرالراعی، الرد علی من خالف مصحف عثمان، 5 شرح الکافی، الجاهلیات، 6 الامالی، 7 خلق الانسان، خلق الفرس، الاماثل، شرح شعر زهیر، شرح شعر النابغه الجعدی و شرح شعرالاعشی. 8

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 3 / 182. 2 ـ الفهرست (الندیم) 82. 3 ـ طبقات الحنابله 2 / 69. 4 ـ تاریخ بغداد 3 / 182. 5 ـ الفهرست (الندیم) 82. 6 ـ تاریخ بغداد 3 / 182. 7 ـ نزهه الالباء 265. 8 ـ الوافی بالوفیات 4 / 344.

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 86؛ وفیات الاعیان 4 / 341؛ العبر 2 / 31؛ البدایة والنهایه 11 / 196؛ شذرات الذهب 2 / 315؛ دول الاسلام 180؛ المختصر فی اخبار البشر 2 / 87؛ الانساب 1 / 212؛ المنتظم 13 / 397؛ معجم الادبا 18 / 306؛ الکامل فی التاریخ 8 / 365؛ تاریخ ابن الوردی 1 / 263؛ النجوم الزاهرة 3 / 269؛ تذکره الحفاظ 3 / 842؛ تاریخ الاسلام 24 / 247؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 274؛ بغیه الوعاة 1 / 212.

محمود هیئتی

محمد ـ اندلسی

محمد ـ اندلسی (302 ـ 367ق)

ابوبکر محمدبن اسحاق بن منذر اندلسی، ملقب به ابن سلیم

در سال 302 هجری در قرطبه به دنیا آمد1 و از موالی امویان اندلس بود. 2 ابوبکر از بزرگان مذهب مالکی به شمار می رفت. 3 وی در سال 332 هجری برای شنیدن حدیث به مکه، مدینه و مصر مسافرت کرد و از بزرگانی چون احمدبن خالد، محمدبن عبدالملک بن ایمن، ابوسعیدبن اعرابی و ابومروان قاضی مروانی حدیث شنید. محمد سپس به اندلس بازگشت و به احکام مظالم پرداخت و در سال 356 هجری که مندربن سعید قاضی درگذشت به قضاوت قرطبه رسید. رجال نویسان وی را فردی حافظ در فقه، عالم به حدیث، زبردست در خطابه و نیز عالم در لغت و نحو دانسته اند. او سرانجام در سال 367 هجری از دنیا رفت و در مقبره ربض به خاک سپرده شد و محمدبن عبیداللّه قرشی معیطی بر او نماز گزارد. 4 آثار او عبارت اند از: التوصیل لما لیس فی الموطأ، مختصر کتاب المروزی فی الاختلاف. 5

پی نوشت ها

1ـ الاعلام 6 / 29. 2ـ شذرات الذهب 3 / 60. 3ـ تاریخ الاسلام 26 / 381. 4 ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 2 / 79. 5 ـ الاعلام 6 / 29.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 16 / 242؛ الدیباج المذهب 2 / 214؛ العبر 2 / 127؛ بغیه الملتمس 59؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 477.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ اندلسی

محمد ـ اندلسی (229 ـ 319ق)

ابوعبداللّه محمدبن فطیس اندلسی البیری غافقّی، ملقب به ابن واصل

وی در سال 229 هجری به دنیا آمد. 1 اهل البیره بود و برای شنیدن حدیث به مصر، مکه، طرابلس و افریقیه سفر کرد و از افرادی همچون ابان بن عیسی بن دینار، محمدبن ادریس ورّاق حمیدی و یحیی بن عون حدیث شنید. خود می گوید که در طول مسافرت هایش، دویست استاد را دیده؛ ولی هیچ کس را مانند محمدبن عبداللّه بن عبدالحکم نیافته است. رجال نویسان اهل سنّت، وی را فردی موثق، راستگو در حدیث2 و نیز آگاه به فقه مالکی دانسته اند. ابوعبداللّه از استادانی چون احمدبن عبداللّه عجلی و شجره بن عیسی دانش آموخت و فقه را نزد مُزَنی فراگرفت. 3 او سرانجام پس از نود سال عمر به سال 319 هجری در البیره از دنیا رفت. 4 آثاری که بر جای گذارد عبارت اند از: الدعاء والذکر، تحذیرالفتن، الورع عن الرباء والاموال، 5 الرُّوع والاهوال. 6

پی نوشت ها

[1] ـ تذکره الحفاظ 3 / 802. 2 ـ تاریخ العلماء والرواة بالاندلس 2 / 42. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 79. 4 ـ تاریخ العلماء والرواة بالاندلس 2 / 42. 5 ـ الدیباج المذهب 344. 6 ـ تاریخ الاسلام 23 / 591.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 4 / 337؛ طبقات الحفاظ 334؛ العبر 2 / 5؛ شذرات الذهب 2 / 283؛ جذوه المقتبس 78؛ بغیه الملتمس 121؛ هدیه العارفین 2 / 31.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ اندلسی

محمد ـ اندلسی (م. 367ق)

ابوبکر محمدبن عمر بن عبدالعزیزبن ابراهیم اندلسی اشبیلی مشهور به ابن قوطیه

او در اصل از اشبیلیه (شهری در اندلس) بود؛ اما در قرطبه می زیست. 1 ابن خلکان تصریح می کند که او در قرطبه زاده شد و