محمد ـ بجلیمحمد ـ بجلی (قرن 4ق)

محمدبن محمدبن احمد بن اسحاق بن رباط بجلی خزاز کوفی

بنی رباط از خاندان های بزرگ در کوفه بودند که شماری از دانشمندان و محدثان شیعه از آن خاندان برخاستند اما آخرین فرد شناخته شده و معروف آنها محمد بجلی است که از فقیهان امامیه در دوران غیبت صغری به شمار می رود. 1 بجلی در بغداد می زیست و ریاست شیعیان کرخ را بر عهده داشت و از مقام و منزلت ویژه ای برخوردار بود. وی فقیه و دارای عقیده ای صحیح و استوار و ثقه و مورد اعتماد بود. 2 و3 شیخ طوسی نام او را در زمره کسانی آورده که از امامان علیهم السلام روایت نکرده اند. 4 از جعفربن محمدبن مروان و محمدبن حسین بن سعید طبری (زنده در 330ق) در بغداد روایت نقل کرده است. 5 ازجمله روایات او، جریان ویران کردن شهر قم به دستور معتز عباسی و به دست موسی بن بغا و دستور امام عسکری علیه السلام به مردم قم مبنی بر خواندن دعای قنوت است. 6 او در بغداد مورد آزار گروهی از مردم قرار گرفت و به کوفه کوچید و تا پایان عمر که نابینا شده بود، در آن شهر به سر برد و در همان جا از دنیا رفت. 7 از درگذشت خزاز اطلاعی در دست نیست؛ ولی با توجه به اینکه جریان ویرانی قم در زمان معتز (25
[1] ـ 254ق) رخ داده8 و بجلی آن را به دو واسطه گزارش کرده، 9 می توان گفت وی در سده چهارم هجری می زیسته است. کتاب های الفرائض و الطلاق تألیف او است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ الفوائدالرجالیه (سیدبحرالعلوم) 1 / 378. 2 ـ رجال (النجاشی) 2 / 317 ـ 318. 3 ـ رجال (النجاشی) 2 / 318. 4 ـ رجال (الطوسی) 507. 5 ـ رجال (ابن داوود) 182 و 446. 6 ـ مهج الدعوات 85 ـ 90. 7 ـ رجال (النجاشی) 2 / 317. 8 ـ تاریخ طبری 9 / 381. 9 ـ رجال (الطوسی) 507. 10 ـ رجال (النجاشی) 2 / 317.

دیگر منابع: خلاصة الاقوال 163؛ منهج المقال 316؛ تنقیح المقال 3 / 179؛ جامع الرواة 2 / 187؛ الوجیزه 103؛ قاموس الرجال 8 / 359؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 7 / 305؛ حاوی الاقوال 2 / 270 ـ 271؛ منتهی المقال 6 / 176 و معجم رجال الحدیث 17 / 190 و 197.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی

محمد ـ

بحیریمحمد ـ بحیری (م. 396ق)

ابوعمرو محمدبن احمد بن محمدبن جعفر بحیری نیشابوری مزکّی بختری

وی اهل نیشابور بود و برای فراگیری علوم به عراق و حجاز مسافرت کرد و در بغداد سکونت گزید. 1 او نزد کسانی چون پدرش، یحیی بن منصور قاضی، عبداللّه بن محمد کعبی، محمدبن مؤمّل بن حسن و ابوبکر قطیعی حدیث شنید. علمای رجال، او را محدثی حافظ، ثقه، ناقد و مبّرز و استاد در مذاکرات دانسته اند. کسانی چون ابوالعلاء محمدبن علی واسطی و محمدبن شعیب روایاتی از او گزارش کرده اند. 2 وی دارای اثر حدیثی الاربعون بوده که فرزندش ابوعثمان بحیری آن را روایت کرده است. بحیری در شعبان سال 396 هجری پس از 63 سال زندگی، در نیشابور از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 15 / 51. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 90. 3 ـ تذکره الحفاظ 3 / 1082.

دیگر منابع: البدایة والنهایة 11 / 336؛ العبر 2 / 189؛ شذرات الذهب 3 / 148؛ تاریخ الاسلام 4 / 102؛ الانساب 2 / 98؛ اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 124.

رضا جعفری نوقاب

محمد ـ بخاری

محمد ـ بخاری (م. 312ق)

ابوعبداللّه محمدبن احمدبن سلیمان بخاری

درباره وی، جز اطلاعات اندکی که حاجی خلیفه ارائه داده، آگاهی دیگری در دست نیست. وی می نویسد: بخاری تاریخ نگار بوده و اثری به نام تاریخ بخارا داشته است. همو سال درگذشت بخاری را 312 هجری نوشته؛ 1 اما کحّاله از دیگر محققان معاصر، درگذشت او را سال 316 هجری ذکر کرده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ کشف الظنون 1 / 286. 2 ـ معجم مصنفی الکتب العربیه 422.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 8 / 266.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ بردعی

محمد ـ بردعی (زنده در340ق)

ابوبکر محمدبن عبدالله بردعی

اطلاعات چشمگیری از او در دست نیست. وی از فقیهان خوارج