پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 10 / 54. 2 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 3 / 21. 3 ـ تاریخ التراث العربی 1 / 2 / 208.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ کوفی

محمد ـ کوفی (زنده در قرن 4ق)

ابوالمثنی محمدبن حسن بن علی کوفی

وی اهل کوفه و از محدثان شیعه در سده چهارم هجری بود در میان شیعیان قدر و منزلتی والا داشت و در مقام گزارش حدیث، موثق و مورد اعتماد بود. کتاب التجمل و المروة اثر اوست که نجاشی آن را به دو واسطه روایت کرده است؛ 1 ازاین رو می توان گفت او در سده چهارم هجری می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (النجاشی) 2 / 300.

دیگر منابع: جامع الرواة 2 / 95؛ خلاصه الاقوال 162؛ الوجیزه 93؛ تنقیح المقال 3 / 104؛ قاموس الرجال 8 / 134؛ الذریعه 3 / 359.

پژوهشکده

محمد ـ کوفی

محمد ـ کوفی (م. 320ق)

ابوعلی (ابوالحسین) محمدبن محمدبن اشعث کوفی

از دانشمندان و محدثان موثق امامیه بود1 و در منطقه سقیفه جواد در مصر می زیست. او از امامان علیهم السلام روایت ندارد؛ ولی از موسی بن اسماعیل بن موسی بن جعفر علیهماالسلام روایت کرده است. هارون بن موسی تلعکبری می گوید پدرش در سال 313 هجری از ابن اشعث برایش اجازه روایت گرفته بود. 2 از دارقطنی درباره وی پرسیدند و او گفت: ابن اشعث نشانه ای از نشانه های خداست. 3 درباره تاریخ درگذشت وی اختلاف است. ذهبی تاریخ وفات او را 320 هجری گزارش کرده است. 4 آثار ابن اشعث عبارت اند از: الحج که در این کتاب، هرآنچه اهل سنّت از امام جعفر صادق علیه السلام گزارش کرده اند، آورده و سهل بن احمد این کتاب را روایت کرده است؛ 5 روایه الابناء عن الآباء من آل رسول صلی الله علیه و آلهکه نام های دیگر این کتاب النوادر، جعفریات و اشعثیات است، 6 جوامع التفسیر، الطهارة و ابواب الفقه. 7

پی نوشت ها

1ـ رجال (ابن داوود) 333. 2ـ رجال (الطوسی) 500. 3ـ میزان الاعتدال
4 / 27. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 14 / 467. 5 ـ رجال (النجاشی) 2 / 295. 6 ـ الذریعه 11 / 258. 7 ـ هدیه العارفین 6 / 36.

دیگر منابع: لسان المیزان 5 / 362؛ خلاصه الاقوال 161؛ معجم رجال الحدیث 17 / 19؛ معجم المؤلفین 11 / 192؛ الذریعه 2 / 110 و 6 / 253؛ اعیان الشیعه 9 / 402.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ لجلاج

محمد ـ لجلاج (م. پس از 360ق)

ابوالفرج محمدبن عبیداللّه لیلاج (لیلاج) شطرنجی بغدادی

وی شاگرد ابوبکر صولی1 و هم دوره الندیم بود. 2 او را از علمای شطرنج و از قماربازان معرفی کرده اند. 3 الندیم می گوید: وی به شیراز نزد عضدالدوله رفت. لجلاج پس از سال 360 هجری از دنیا رفت. آثار او عبارت اند از: منصوبات الشطرنج4 و لعب الشطرنج هندی. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 3 / 54. 2 ـ هدیه العارفین 2 / 17. 3 ـ ریحانه الادب 5 / 124. 4 ـ الفهرست (الندیم) 173. 5 ـ الاعلام 6 / 259.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 10 / 279؛ فرهنگ بزرگان 537؛ لغت نامه دهخدا 12 / 17323.

احسان آذرکمند

محمد ـ لخمی

محمد ـ لخمی (250 ـ 333ق)

ابوبکر محمدبن محمدبن وشاح لخمی افریقی مشهور به ابن لبّاد

وی از موالیان اقرع و اهل قیروان بود که در سال 250 به دنیا آمد. 1 او از شاگردان و اصحاب یحیی بن عمر بود و در محضر وی شاگردی می کرد. 2 همچنین علومی را از محمدبن عمر و احمدبن مزید فرا گرفت. 3 اشخاصی چون ابومحمدبن ابی زید، فقه را از ابن لبّاد آموخته4 و زیادبن عبدالرحمان قروی و درّاس بن اسماعیل از وی روایت نقل کرده اند. 5 وی از فقها و دانشمندان مالکی بود6 و در علوم دیگری چون تفسیر و لغت نیز مهارت داشت. 7 وی مفتی مغرب بود؛ ولی زمانی از جانب حکومت بنوعبید از فتوا و قرائت ممنوع شد8 و مدتی به زندان افتاد و سپس آزاد شد. 9 سرانجام ماه صفر سال 333 هجری10 در قیروان درگذشت. 11 کتاب های: عصمه النبیین، فضائل مالک بن انس، الآثار والفوائد، فضائل مکه، کشف الرواق عن