از معاصرانش به سبب خسیس بودنش او را هجو کرده اند. مبرمان در سال 3452 و به نقلی در 326 هجری از دنیا رفت. 3 آثار او عبارت اند از: شرح کتاب سیبویه، شرح شواهد سیبویه، المجموع علی العلل، التلقین فی النحو، المجاری، صفة شکرالمنعم، شرح کتاب أخفش و العیون. 4

پی نوشت ها

1ـ الاعلام 6 / 273. 2ـ معجم الادبا 18 / 254. 3ـ الوافی بالوفیات 4 / 18. 4 ـ الفهرست (الندیم) 66.

دیگر منابع: بغیه الوعاة 1 / 175؛ الکنی والالقاب 3 / 139؛ روضات الجنات 7 / 328؛ لغت نامه دهخدا 12 / 17751؛ فرهنگ بزرگان 540.

رضا جعفری نوقاب

محمد ـ مخلِّص

محمد ـ مخلِّص (305 ـ 393ق)

ابوطاهر محمدبن عبدالرحمان بن عباس مخلِّص ذهبی بغدادی

در شوال سال 305 هجری زاده شد و نزد عبداللّه بن محمد بغوی، ابوبکربن ابی داوود، یحیی بن صاعد و رضوان بن احمد صیدلانی به آموختن حدیث پرداخت. روایتگرانی همچون برقانی، ازهری، ابومحمد خلال، قاضی ابوالقاسم تنوخی و هبه اللّه بن حسن طبری نیز از او روایت کرده اند. برخی اهل سنّت، او را از محدثان موثق دانسته اند. او در رمضان سال 393 هجری درگذشت. 1 کتاب های الابتغاء فی اخبار المدینه المنوره و اجزاء فی الحدیث آثار اوست. 2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 2 / 322. 2 ـ هدیه العارفین 2 / 57.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 16 / 487؛ دول الاسلام 210؛ العبر 2 / 185؛ شذرات الذهب 3 / 144؛ النجوم الزاهرة 4 / 208؛ تذکره الحفّاظ 3 / 1026؛ البدایة والنهایه 11 / 333؛ الکامل فی التاریخ 9 / 179؛ المنتظم 15 / 41؛ تاریخ الاسلام 27 / 292؛ الوافی بالوفیات 3 / 230.

محمود هیئتی

محمّد ـ مدینی

محمّد ـ مدینی (م. 336ق)

ابوعبداللّه محمّدبن عبداللّه بن احمدبن أسید مدینی

وی از علمای اهل سنّت در سده چهارم هجری بود. پدرش کتابی به نام الفائده داشت که وی آن را از دیگران فراگرفت. 1 از محمّدبن غالب و عبداللّه بن احمد حنبل نیز حدیث آموخته است. او و
پدرش احادیث فراوانی را در بغداد به رشته تحریر درآوردند. 2 علی بن محمود و ابومحمدبن حیان از راویان اویند. 3 وی به نقل از ابن مردویه توثیق شده است. 4 اثر او المسند است. کحاله نام او و پدرش را خلط کرده است. 5 مدینی در سال 336 هجری از دنیا رفت. 6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ اصبهان 2 / 273. 2 ـ طبقات المحدثین باصبهان 4 / 367. 3 ـ تاریخ اصبهان 2 / 243. 4 ـ تاریخ الاسلام 25 / 142. 5 ـ معجم المؤلفین 10 / 195. 6 ـ تاریخ اصبهان 2 / 273.

سیدمحمد علوی

محمد ـ مراغی

محمد ـ مراغی (زنده پیش از 311ق)

ابوبکر محمدبن علی مراغی

وی اهل مراغه بود؛ ولی مدت زمانی طولانی در موصل اقامت داشت. 1 مراغی نزد ابواسحاق ابراهیم زجاج به فراگیری علوم مشغول بود تا اینکه خود در علم نحو و ادب استاد شد و تألیفاتی را در نحو نوشت که عبارت اند از: شرح شواهد سیبویه و المختصر فی النحو. 2 مراغی تا پیش از سال 311 هجری زنده بوده است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 94. 2 ـ معجم الادبا 18 / 263. 3 ـ معجم المؤلفین 11 / 63.

دیگر منابع: بغیه الوعاة 1 / 196؛ الوافی بالوفیات 4 / 121؛ کشف الظنون 2 / 1428؛ لغت نامه دهخدا 1 / 336؛ هدیه العارفین 2 / 39.

رضا جعفری نوقاب

محمد ـ مرزبانی

محمد ـ مرزبانی (297 ـ 384ق)

ابوعبیداللّه محمدبن عمران بن موسی مرزبانی خراسانی بغدادی

تبار وی از خراسان بود؛ اما در بغداد زاده شد. تاریخ ولادت او را در 296 یا 297 هجری نوشته اند. وی از مشایخ بسیاری بهره برد و به آموختن دانش پرداخت که ازآن میان می توان به افرادی چون عبداللّه بن محمد بغوی، ابوالقاسم بغدادی و ابوبکربن درید اشاره کرد. 1 مرزبانی از عالمان بنام بغداد به شمار می رفت و در بسیاری از علوم متداول آن روزگار مانند تاریخ، لغت، حدیث، شعر، ادب و نحو از مهارت خوبی برخوردار بود. الندیم که هم عصر او بوده، درباره اش