داشت. 2 ابواسحاق از محضر استادانی چون ابوسعید هیثم بن کلیب شاشی، ابوالفضل محمدبن احمد سلمی، ابومحمد عبدالله بن محمد حارثی و ابوعبدالله ازهری بهره علمی برد و شاگردانی مانند ابوکامل بصیری و ابوبکر محمدبن علی جعفری را تربیت کرد. 3 کتاب های: الامالی فی الحدیث4 و المعجزات تألیف اوست. 5 خضری در حدود سال 400 هجری از دنیا رفت. 6 برخی نیز درگذشت او را در قرن پنجم آورده اند. 7

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2 / 378. 2 ـ هدیه العارفین 1 / 7. 3 ـ الانساب 2 / 378. 4 ـ معجم المؤلفین 1 / 92. 5 ـ هدیه العارفین 1 / 7. 6 ـ الانساب 2 / 378. 7 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 6 / 179.

دیگر منابع: توضیح المشتبه 3 / 52؛ اللباب 1 / 451؛ تاریخ نیشابور 133؛ المشتبه فی اسماء الرجال 238؛ تاج العروس 6 / 354.

محمود هیئتی

ابراهیم ـ داودی

ابراهیم ـ داودی (م. 352ق)

ابواسحاق ابراهیم بن احمدبن حسن بن علی داودی رباعی ظاهری

درباره وی اطلاعات چندانی در دست نیست. الندیم در ذیل شرح حال داودبن علی بن خلف اصفهانی، مؤسس و پیشوای مذهب ظاهری به شرح حال گروهی از اصحاب و مریدان وی اشاره کرده که از آن جمله ابراهیم بن احمدبن حسن رباعی، او را از علمای ظاهری می داند که نخست در بغداد می زیست؛ ولی به مصر کوچید و در همانجا از دنیا رفت. کتاب الاعتبار فی ابطال القیاس از اوست. 1 خطیب بغدادی وی را محدث و مقری معرفی کرده و نوشته است: وی در مصر از جعفربن محمد فریابی روایت کرده و ابوالفتح بن مسرور از شاگردان او بوده و از وی روایاتی نقل و به نیکی از او یاد کرده است. 2 در تاریخ درگذشت او اختلاف است؛ خطیب بغدادی آن را در ذی حجه سال 352هجری در مصر دانسته3 و اسماعیل پاشا سال 370هجری نوشته است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 273. 2 ـ تاریخ بغداد 6 / 11. 3 ـ تاریخ بغداد 6 / 11. 4 ـ هدیه العارفین 1 / 6.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 1 / 4؛ لغت نامه دهخدا 7 / 10465؛ دایره المعارف الشیعیه العامه 2 / 32.

اسماعیل اسماعیلی

ابراهیم ـ دمشقی (م. 303ق)

ابراهیم بن دحیم بن عبدالرحمان بن ابراهیم بن میمون دمشقی معروف به ابن دحیم یا ابن میمون

اصل وی از دمشق بود1 و حدیث را نزد محدثانی چون عمران بن یزیدبن ابی جمیل، محمدبن علی عسقلانی و محمدبن عوف فرا گرفت. 2 به نوشته رجال شناسان، وی محدثی ثقه و مورد قبول بود و شاگردانی را تربیت کرد که می توان به افرادی چون برادرزاده اش عبدالرحمان بن عمروبن دحیم، علی بن ابی العقب و ابوالقاسم طبرانی اشاره کرد. 3 وی در محرم سال 303 از دنیا رفت. 4 الامالی اثر اوست که نسخه خطی آن در ظاهریه مصر موجود است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ التراث العربی 1 / 1 / 333. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 7 / 19. 3 ـ تاریخ الاسلام 23 / 300. 4 ـ مختصر تاریخ دمشق 4 / 73. 5 ـ الاعلام 1 / 45.

دیگر منابع: المعجم الصغیر 1 / 84؛ تهذیب تاریخ دمشق 2 / 227؛ المستدرک علی معجم المؤلفین 19.

اسماعیل اسماعیلی

ابراهیم ـ زجّاج

ابراهیم ـ زجّاج (24
[1] ـ 310ق)

ابواسحاق ابراهیم بن محمدبن سری زجّاج بغدادی

وی در سال 241 هجری در بغداد متولد شد1 و ساکن محله ای معروف به « دویره » در بغداد بود. 2 او نخست به کار شیشه گری مشغول بود. سپس به تحصیل دانش نحو روی آورد و برای آموختن نحو نزد ابوالعباس مبرد رفت و درعین حال در کارهایش به او کمک می کرد و در برابر آموختن نحو، روزی یک درهم به او می داد. 3 او از قدیمی ترین اصحاب مبرد در قرائت بر اوست و اگر کسی می خواست چیزی بر مبرد قرائت کند، نخست خواسته خود را به وی عرضه می داشت. 4 از دیگر استادان وی در نحو می توان به ثعلب اشاره کرد. 5 ابواسحاق ادیب، 6 لغوی و مفسر7 بود و در علم عروض زبر دست بود. 8 او کتاب جامع المنطق محمدبن یحیی بن عباد را برای معتضد شرح کرد و مورد پسند و اکرام او قرار گرفت. سپس کار او بالا گرفت و به معتضد پیوست و از ندیمان و آموزگار فرزند او شد. قاسم بن عبیداللّه بن سلیمان، 9 عبدالرحمان بن اسحاق زجاجی10 و علی بن عبداللّه بن مغیرة از شاگردان دیگر او بودند. وی را اهل فضل،