مردمان بغداد3 و درگذشته حدود 330 هجری آورده اند. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 173. 2 ـ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 278. 3 ـ الاعلام 1 / 61. 4 ـ هدیه العارفین 1 / 6.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 1 / 97؛ لغت نامه دهخدا 1 / 261.

محمد غفوری

ابراهیم ـ صابی

ابراهیم ـ صابی (313 ـ پیش از 380ق)

ابواسحق ابراهیم بن هلال بن ابراهیم صابی حرّانی

وی در سال 3131 یا 320 و اندی پس از هجرت متولد شد. 2 اصل و نسب او از حرّان، شهری بین موصل و شام بود و خود او در بغداد بالید و در آنجا ادب آموخت. 3 پدرش در کودکی او را به خواندن کتب طبی و روی آوردن به پزشکی که شغل اجدادش بود، وادار کرد و در این راه توفیق بسیاری یافت؛ درعین حال علاقه ای به آن نداشت و بیشتر، به خواندن کتاب های ادبی مانند لغت، شعر، نحو و رسائل میل داشت. 4 در آرایه های نظم و نثر بلیغ بود و در علم ریاضی به ویژه هیئت و هندسه ید طولایی داشت؛ ولی بیشتر شهرت او به سبب کتابت، بلاغت و شعر بود. 5 او مدتی در کنار ویجن بن رستم قوهی (بیژن بن رستم کوهی م. 390ق) در بغداد به رصد کواکب پرداخت. 6 فرزندش محسن و نوه او هلال بن محسن از شاگردان او بودند. 7 او با سیدرضی (م. 406ق) دوستی داشته و بین آنان نامه هایی رد و بدل شده است. 8 او مدت زیادی در خدمت وزرا و خلفا و عهده دار کارهای بزرگی همچون دیوان رسائل بود. او به دین صابئین بوده و بسیاری از پادشاهان و وزیران، او را به اسلام دعوت کرده و حتی عزالدوله در برابر اسلام آوردن او پیشنهاد وزارت را به وی داد؛ ولی او حاضر نشد. درعین حال فردی خوش معاشرت با مسلمانان و بزرگان بود و در ماه رمضان روزه می گرفت و قرآن را حفظ بود. او دوست و همنشین ابومحمد مهلبی، وزیر و در خدمت او و عهده دار دیوان انشا و امور وزارت بود. پس از مرگ مهلبی به همراه شماری از کارگزاران او دستگیر و زندانی و سپس آزاد شد و همواره زندگی او در حال فراز و نشیب بود. در زمان حکومت عضد الدوله (367 ـ 372ق) مورد خشم شاه قرار گرفت و اموالش مصادره شد و به زندان افتاد و سرانجام آزاد شد. صاحب بن عباد وزیر، او را بسیار دوست داشت. او به دستور
عضدالدوله کتابی به نام التاجی (العضدی) درباره دولت آل بویه نگاشت. 9 آثار دیگر او دیوان شعر، دیوان رسایل، تاریخ خاندان صابی، مراسلات الشریف الرضی، 10 اخبارالوزرا، اخبارالنحاة، 11 الهفوات النادره، 12 اختیار شعر المهلبی و نوشتاری در موضوع مثلثات هستند. 13 او سرانجام پیش از سال 380 هجری در بغداد درگذشت14 و در مقبره شونیزی به خاک سپرده شد. 15 در تاریخ مرگ او اختلاف است. 16

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 2 / 21؛ 54 ـ 55 و 31. 2 ـ الفهرست (الندیم) 149. 3 ـ تاریخ الحکماء 75. 4 ـ معجم الادباء 2 / 21، 31، 54 و 55. 5 ـ الفهرست (الندیم) 149. 6 ـ تاریخ الحکماء 75. 7 ـ معجم الادباء 2 / 21، 31 و 54 ـ 55. 8 ـ دیوان الشریف الرضی 1 / 381. 9 ـ یتیمة الدهر 2 / 287 ـ 291. 10 ـ الفهرست (الندیم) 149. 1
[1] ـ هدیة العارفین 1 / 7. 12 ـ الاعلام 1 / 78. 13 ـ معجم المؤلفین 1 / 124. 14 ـ الفهرست (الندیم) 149. 15 ـ وفیات الاعیان 1 / 53. 16 ـ یتیمه الدهر 2 / 362؛ معجم المصنفین 4 / 468.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 4 / 167؛ تاریخ التراث العربی ج2، ق4، ص182؛ زندگی نامه ریاضی دانان دوره اسلامی 58؛ المختصر فی اخبار البشر 2 / 129؛ تاریخ مختصرالدول 176؛ تاریخ الاسلام 27 / 74؛ تاریخ ابن وردی 1 / 301؛ الوافی بالوفیات 6 / 158؛ الاعلام 1 / 78؛ شذرات الذهب 3 / 106؛ نشوارالمحاضره 7 / 155؛ سیر اعلام النبلاء 16 / 523؛ الکامل فی التاریخ 9 / 106؛ العبر 2 / 164؛ تذکره الحفاظ 3 / 986؛ البدایة والنهایه 11 / 313؛ کشف الظنون 1 / 270؛ هدیه العارفین 1 / 7؛ معجم المؤلفین 1 / 124.

محمود هیئتی

ابراهیم ـ طبری

ابراهیم ـ طبری (324 ـ 393ق)

ابواسحاق ابراهیم بن احمد بن محمد بن عبداللّه طبری بغدادی معدّل

به سال 324هجری به دنیا آمد. 1 حدیث را نزد علی بن ادریس ستوری و اسماعیل بن محمد صفار فراگرفت2 و قرائت را از مقریان معروفی همچون احمدبن عثمان بن بویان، احمدبن عبدالرحمان و ابوبکر نقاش آموخت. 3 رجال نویسان اهل سنّت، وی را فردی، فاضل، ثقه، سخاوتمند، دارای اخلاقی پسندیده و خوش مشرب توصیف کرده اند. 4 وی دارای کرسی تدریس بود و شاگردان بسیاری تربیت کرد. از شاگردان وی در حدیث می توان قاضی ابوالقاسم