تنوخی و قاضی ابوالعلا واسطی را نام برد. 5 ابن جزری نیز حسن بن علی عطار، ابو علی بغدادی و احمدبن مسرور را از شاگردان حلقه تدریس قرائت وی به شمار آورده است. 6 وی مالکی مذهب بود؛ 7 اما رجالیان امامیه در رجال خود از وی یاد کرده و شریف رضی از علمای برجسته شیعه را از شاگردان مکتب او دانسته اند. 8 دراین باره نقل کرده اند که وقتی استاد، از شریف رضی پرسشی کرد و شریف رضی به خوبی از عهده پاسخ آن برآمد، طبری ـ به خاطر شرافت و جایگاهی که برای شاگرد قائل بود ـ منزل بسیار نیکوی خود را که در کرخ بغداد واقع شده بود به او بخشید. 9 درباره وی آورده اند چون به عدالت مشهور بود، محاکم قضایی یا مواردی که به شاهد عادل نیاز داشت با دعوت از ایشان، به شهادتش استناد می شد؛ چرا که شهادت وی در محاکم بغداد، بصره، ابله، واسط، اهواز، کوفه، مکه مورد پذیرش قاضیان و محاکم بود. 10 طبری در سال 393 هجری از دنیا رفت11 و کتاب های المناقب12 و الاستبصار در علم قرائت13 از آثار اوست.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 27 / 280. 2 ـ تاریخ بغداد 6 / 19. 3 ـ غایة النهایه 1 / 5. 4 ـ تاریخ بغداد 6 / 19 ـ 20. 5 ـ تاریخ بغداد، 6 / 19 ـ 20. 6 ـ غایه النهایه 1 / 6. 7 ـ تاریخ الاسلام 27 / 280. 8 ـ معالم العلما 7؛ تنقیح المقال 1 / 12. 9 ـ المنتظم 15 / 38. 10 ـ تاریخ بغداد 6 / 19 ـ 20. 1
[1] ـ الوافی بالوفیات 5 / 303. 12 ـ معالم العلماء 7. 13 ـ غایه النهایه 1 / 5.

دیگر منابع: البدایة والنهایه 11 / 332؛ النجوم الزاهره 4 / 209؛ شذرات الذهب 3 / 142؛ العبر 2 / 184؛ اعیان الشیعه 2 / 110؛ منهج المقال 20؛ دایره المعارف الشیعیه العامه 2 / 35؛ تذکره الحفاظ 3 / 1026؛ معجم المؤلفین 1 / 5.

اسماعیل اسماعیلی

ابراهیم ـ عبسی

ابراهیم ـ عبسی (حدود 250 ـ 338ق)

ابواسحاق ابراهیم بن محمدبن احمدبن ابی ثابت عبسی عطار عراقی سامری معروف به ابن ابی ثابت

دراصل اهل سامرا بود؛ اما در دمشق سکونت داشت. 1 تاریخ دقیق ولادت او معلوم نیست. ذهبی می نویسد: به هنگام مرگ، بیش از نود سال از عمر او گذشته بود که با توجه به این مطلب و سال درگذشت وی می توان ولادت او را اواخر دهه چهارم قرن سوم برآورد کرد. 2 عبسی محدث بود و برای کسب دانش و تحصیلات به شهرها و
سرزمین های گوناگونی همچون بغداد، مصر، رقّه، بالس و حمص مسافرت کرد و استادان و شیوخ بسیاری را درک کرد که از آن میان می توان به محدثان بزرگی چون حسن بن عرفه، زکریا مروزی، سعدان بن نصر، محمدبن عوف طایی، عمران بن بکار حمصی و ابراهیم بن مرزوق بصری اشاره کرد. 3 ابن ابی ثابت خود نیز کرسی تدریس داشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. ابوبکر ابهری، عبدالوهاب کلابی، ابن جمیع، محمدبن مظفر و ابوحفص بن شاهین از شاگردان اویند. 4 به گزارش ابن عساکر، وی افزون بر تعلیم و تعلم، منشی و جانشین برخی از قاضیان دمشق نیز بود و در غیاب آنها به قضاوت می پرداخت. 5 گفته شده وی در تجارت نیز فردی زیرک و کارآمد بود. 6 رجال نویسان اهل سنّت وی را موثق دانسته اند. 7 ابواسحاق سرانجام در ربیع الآخر سال 338 هجری در دمشق از دنیا رفت. 8 او جزوه ای حدیثی داشته که صفدی آن را عالی توصیف کرده است. 9 فؤاد سزگین از اثر وی با عنوان حدیث یاد کرده که در ظاهریه مصر موجود است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 7 / 99. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 461. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 7 / 99. 4 ـ تاریخ بغداد 6 / 165. 5 ـ تاریخ مدینة دمشق 7 / 99. 6 ـ تاریخ الاسلام 25 / 158. 7 ـ المنتظم 14 / 76؛ تاریخ بغداد 6 / 165. 8 ـ شذرات الذهب 2 / 346. 9 ـ الوافی بالوفیات 16 / 116. 10 ـ تاریخ التراث العربی 1 / 1 / 366.

دیگر منابع: مختصر تاریخ دمشق 4 / 105؛ تهذیب تاریخ دمشق 2 / 248؛ العبر 2 / 54؛ معجم المؤلفین 1 / 8.

اسماعیل اسماعیلی

ابراهیم ـ عشّاری

ابراهیم ـ عشّاری (م. بین 37
[1] ـ 377ق)

ابواسحاق ابراهیم بن بکوس (بکّس) طبیب عشّاری عراقی

وی در بغداد می زیست و از حسن شهرتی برخوردار بود. در علم طب مهارت داشت و کتب بسیاری را در این زمینه تألیف کرد. ابواسحاق در بیمارستان عضدی که عضدالدوله و در سال 371 بنا کرده بود به تدریس طب مشغول بود و حتی پس از نابیناشدن نیز به این کار ادامه داد. 1 وی یکی از 24 طبیبی به شمارست که در آن بیمارستان مشغول طبابت و تدریس بودند. 2 برخی منابع، تدویس وی در آن بیمارستان را در سال 360 هجری دانسته اند. 3 او افزون بر