ولید ـ غُمریولید ـ غُمری (م. 392ق)

ابوالعباس ولیدبن بکر بن مخلدبن ابی زیاد غمری اندلسی سَرَقُسطی

وی اهل سرقسطه در اندلس بود و برای آموختن دانش به آفریقا، شام، عراق، خراسان، ماوراءالنهر و هرات سفر کرده است. 1 به گزارش ابن بشکوال، غمری در طی این مسافرت های طولانی محضر بیش از هزار فقیه و محدث را درک کرده و از آنان بهره برده است. 2 از میان جمع بسیاری از مشایخ وی می توان نام بزرگانی چون ابن زکرون هاشمی طرابلسی، منصوربن عبداللّه خالدی و حسن بن رشیق را ذکر کرد. 3 ذهبی با استناد به گفته حاکم نیشابوری می نویسد ابوالعباس مدتی در نیشابور سکنی داشت، سپس به عراق سفر کرد و پس از مدتی اقامت در آنجا، سرانجام به نیشابور بازگشت. 4 رجال شناسان و تاریخ نگارن اهل سنّت، غمری را از پیشگامان علم حدیث و فقه، واژه شناس و ادیب دانسته و برخی او را در زمره فقیهان مالکی به شمار آورده اند. وی در شعر نیز دستی داشت. ابن عساکر ابیاتی از سروده های او را گزارش کرده است. 5 دانشمندان بسیاری از محضر غمری بهره برده و از او حدیث و فقه آموخته و روایت کرده اند که ازآن میان می توان به عبدالغنی بن سعید مصری، ابوذر هروی و عبدالوهاب بن احمد ملیحی اشاره کرد. 6 او را فردی ثقه و امین دانسته اند. 7 غمری سرانجام به سال 392 هجری در دینَوَر از توابع همدان از دنیا رفت. 8 تنها اثر باقیمانده از وی تألیفی به نام الوجازة فی صحة القول بالاجازه است که در آن، نام شیوخی که در سفر آنان را دیده، ذکر کرده است. 9

پی نوشت ها

1ـ جذوه المقتبس 339. 2ـ کتاب الصله2 / 642. 3ـ بغیه الملتمس 480. 4 ـ تاریخ الاسلام 27 / 276. 5 ـ تاریخ مدینة دمشق 63 / 114 ـ 115. 6ـ تذکره الحفّاظ 3 / 1080. 7ـ تاریخ بغداد 13 / 481. 8ـ جذوه المقتبس 339. 9 ـ کتاب الصله 2 / 642.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 17 / 65؛ نفح الطیب 2 / 380؛ الاعلام 8 / 119؛ معجم المؤلفین 13 / 170؛ هدیه العارفین 2 / 500.

اسماعیل اسماعیلی

وهب ـ بغدادی

وهب ـ بغدادی (م. 360ق)

ابوسعید وهب بن ابراهیم بن طازاد بغدادی کاتب

وی با الندیم صاحب الفهرست معاصر بود و با همدیگر آشنا
بودند. الندیم درباره اش می گوید: او فاضل، ادیب، نیکوکار، منشی و کاتب فرمانبردار خلیفه عباسی (334 ـ 363ق) بود و به گردآوری کتاب های نفیس علاقه فراوانی می ورزید. 1 ابوسعید در سال 360 هجری از دنیا رفت. او آثاری چون الزیادات علی کتاب ابراهیم، اخبار خالد، رسایل2 و اخبارالحلة را نوشته است. 3

پی نوشت ها

1ـ الفهرست (الندیم) 145. 2 ـ معجم المؤلفین 13 / 173. 3ـ الفهرست (الندیم) 145.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 1 / 450؛ الاعلام 8 / 125؛ کشف الظنون 2 / 502.

رضا جعفری نوقاب

وهب ـ تمیمی

وهب ـ تمیمی (276 ـ 346ق)

ابوحزم وهب بن مَسَرّه بن مَفرَّج تمیمی حجاری اندلسی

از علمای مالکی مذهب سده چهارم هجری و متولد سال 276 هجری1 و اهل وادی الحجاره، از شهرهای اندلس بود که در عصر ذهبی به تصرف مسیحیان درآمد؛ 2 ازاین رو او را حجاری خوانده اند3 که برخی به اشتباه حجازی آورده اند. 4 ابوحزم حافظ، فقیه، آگاه به علم حدیث و رجال، پارسا و فاضل بود. 5 زمانی به قرطبه مسافرت کرد و از استادان بسیاری بهره برد و شاگردانی نیز تربیت کرد. 6 ازجمله استادان وی محمدبن وضاح، ابوعثمان اعناقی، محمدبن عزره، ابووهب بن ابونخیله، 7 ابن ابی تمام، محمدبن عمربن لبابه، احمدبن خالدبن ایمن، قاسم بن اصبع، ابن خشنی و ابن حیون بوده اند. 8 شاگردانی نیز داشته که می توان از ابومحمد قلعی، محمدبن علی بن شیخ، احمدبن قاسم تاهرتی، 9 ابواسحاق ابراهیم بن عبدالرحمان (م. 387ق)، 10 اسحاق بن سلمه قینی، سعیدبن سالم ثغری و احمدبن سیدالخیر11 نام برد. ابوحزم درباره قَدَر دیدگاه هایی ارائه کرده بود و عده ای از این دیدگاه ها حمایت کرده اند. 12 او در سال 34413 یا 346 هجری در زادگاه خود، وادی الحجاره درگذشت. 14 آثاری که از خود به جای گذاشت عبارت اند از: کتاب فی السنه، اثبات القدر، الروایة (الرؤیة) والقرآن، 15 برخی الرؤیه و القرآن را دو کتاب جداگانه دانسته اند. 16

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 452. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 556. 3 ـ الانساب 1 / 482. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 556؛ الاعلام 8 / 125. 5 ـ تذکره الحفّاظ