وزیران خلفای عباسی در سده سوم هجری، رابطه دوستی صمیمانه ای داشته و به او مهر می ورزید؛ ولی دیری نپایید که با دست یافتن ابوالصقر به وزارت و دیوان، با اشعارش او را هجو، تمسخر و سرزنش می کرد و او را مورد پرخاش قرار می داد. هنگامی که ابوالصقر به سمت دیوانی باغ ها و کشاورزی دستگاه خلافت در سامرا گماشته شد، مدائنی در بداندیشی و بدگویی وی اشعاری برای سلیمان بن وهب نوشت. نیز اشعاری خطاب به ابراهیم بن مدبر نوشت و برکناری او از ریاست را ستود. مدائنی خود نیز زمانی از سوی مقتدر عباسی (خلافت 295 ـ 320ق) امارت و حکومت بخش هایی از شام همچون سویدیه، لاذقیه، جبله، صیدا و برخی از نواحی آنها را بر عهده گرفت و به سال 316 نیز وارد موصل شد. 6 از آن پس، اطلاعی از او در دست نیست. مدائنی پنجاه برگ شعر داشته است. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ التراث العربی 2 / 4 / 226. 2 ـ الوافی بالوفیات 6 / 77. 3 ـ معجم البلدان 2 / 528. 4 ـ تاریخ التراث العربی 2 / 4 / 226. 5 ـ الفهرست (الندیم) 190 ـ 191. 6 ـ شعراء بغداد (خاقانی) 1 / 57. 7 ـ الفهرست (الندیم) 191.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 1 / 236.

اسماعیل اسماعیلی

ابراهیم ـ مذاری

ابراهیم ـ مذاری (قرن 4ق)

ابواسحاق ابراهیم بن محمدبن معروف مذاری

وی منسوب به مذار، منطقه ای میان بصره و واسط بود. نجاشی وی را از بزرگان امامیه و فردی موثق می داند. 1 او را فقیه نیز خوانده اند. 2 وی از امامان معصوم علیهم السلام روایت نکرده است و ابن حاشر محمدبن عبدالواحد (م. 423ق) راوی او به شمار می رود. 3 استادش ابوعلی محمدبن همام اسکافی بود و کتاب های المزار4 و المناسک5 را نوشت. با توجه به تاریخ درگذشت محمدبن همام (م. 336ق) ابراهیم مذاری از بزرگان قرن چهارم هجری به شمار می رود.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال (النجاشی) 1 / 95. 2 ـ معجم المؤلفین 1 / 107. 3 ـ رجال (الطوسی) 451. 4ـ رجال (النجاشی) 1 / 96. 5ـ الفهرست (الطوسی) 7.

دیگر منابع: لسان المیزان 1 / 110؛ رجال (ابن داوود) 18؛ اعیان الشیعه 2 / 219.

ابراهیم اسفندیاری

ابراهیم ـ مروزی (م. 340ق)

ابواسحاق ابراهیم بن احمدبن اسحاق مروزی

وی از فقهای بزرگ شافعی بود که به شرح مذهب خویش پرداخت. مدتی طولانی در بغداد اقامت گزید و در آنجا به امر فتوا و تدریس مشغول شد. در محله قطیعه الربیع بغداد، « درب مروزی » بدو منسوب است. ابواسحاق در پایان عمر به مصر کوچید و در آنجا با بسیاری از بزرگان دیدار کرد. 1 او فقه را نزد ابوالعباس بن سُریج آموخت و پس از ابن سریج ریاست مذهب به او رسید. از اصحاب ابواسحاق می توان به شیخ ابوزید مروزی زاهد و ابوحامد احمدبن بشر مرورودی، عالم و مفتی بصره (م. 362ق) اشاره کرد. مروزی در رجب سال 340 هجری در مصر درگذشت و در کنار قبر شافعی به خاک سپرده شد. 2 آثاری که تألیف کرده بدین ترتیب است: شرح مختصرالمزنی، الفصول فی معرفة الاصول، الشروط والوثائق، الوصایا وحساب الدور، الخصوص والعموم. 3

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 6 / 11. 2 ـ تاریخ الاسلام 25 / 187. 3 ـ الفهرست (الندیم) 266.

دیگر منابع: طبقات الشافعیه (عبادی) 68؛ طبقات الفقهاء (شیرازی) 92؛ وفیات الاعیان 1 / 26؛ معجم البلدان 5 / 116؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 429؛ دول الاسلام 190؛ العبر 2 / 59؛ مرآه الجنان 2 / 249؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 197؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 105؛ طبقات (ابن هدایة اللّه) 66؛ شذرات الذهب 2 / 355؛ روضات الجنات 1 / 169؛ معجم المؤلفین 1 / 3؛ هدیه العارفین 1 / 6؛ کشف الظنون 2 / 1635؛ الاعلام 1 / 28.

سیدمهدی حسینی عربی

ابراهیم ـ مزکّی

ابراهیم ـ مزکّی (295 ـ 362ق)

ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن یحیی بن سختویه مزکی نیشابوری

محدث بزرگ نیشابور در روزگار خویش و عابد و زاهد بود1 که در سال 295 هجری به دنیا آمد. 2 برای آموختن علم و دانش به ری، عراق، حجاز و سرخس مسافرت کرد و از محمدبن اسحاق سراج ثقفی، محمدبن اسحاق بن خزیمه، ابوالعباس ماسرجسی، احمدبن محمد ازهری، عبدالرحمان بن ابی حاتم، محمدعبدالرحمان دغولی و برخی دیگر دانش آموخت. سفر او به عراق در سال 316 هجری و برای بهره گیری از ابن صاعد بوده است. در بغداد با کمک