مؤلف آن ناشناخته است؛ هرچند از آن برمی آید که ابوسائب مخزومی دارای تألیفی بوده است. 2 تاریخ حیات یا وفات وی دانسته نیست؛ اما ازآنجاکه مسعودی از وی نام برده، می توان پی برد که پیش از مسعودی (م. 346ق) می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ مروج الذهب 1 / 13. 2 ـ الفهرست (الندیم) 375.

اسماعیل اسماعیلی

ابوسلیمان منطقی

ابوسلیمان منطقی محمد ـ سجستانی

ابوسهل نوبختی اسماعیل ـ نوبختی

ابوالشیخ عبداللّه ـ اصفهانی

ابوصالح سلیلی سلیل ـ شیخی

ابوطالب انباری عبیداللّه ـ انباری

ابوطیب مصعبی محمد ـ مصعبی

ابوعامربن حرشنه

ابوعامربن حرشنه (م. پیش از 389ق)

از نام و نسب و دیگر جزئیات زندگی وی اطلاعی نداریم. حرشنه نام شهری رومی نزدیک ملطیه است. 1 در اینکه نام پدر ابوعامر، حرشنه بوده یا فرزند آن شهر خوانده شده، روشن نیست. فقط می دانیم وی کتابی به نام تفضیل العجم علی العرب در برتری عجم بر عرب نگاشته است. 2 حاجی خلیفه، نام پدرش را حرسنه ضبط کرده و لقب سبکی (بسکتی / بشکسی) را به او می دهد و نقل قول می کند ابوعامر نخستین کسی بوده که در باب برتری عجم کتاب نوشته و گروهی همچون ابوطیب عبدالمنعم مغربی (م. 389ق)، ابومروان، ابوعبداللّه فارقی و ابومحمد عبدالمنعم بن محمدبن غرس غرناطی (از متأخران) را برانگیخته تا در رد کتاب او قلم بزنند. 3 با این حساب، ابوعامر پیش از سال 389 هجری می زیسته است؛ اما زمان دقیق آن مشخص نیست.

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2 / 345؛ معجم البلدان 2 / 359. 2 ـ بحارالانوار 48 / 304. 3 ـ کشف الظنون 1 / 645 و 856.

دیگر منابع: هدیه العارفین 5 / 629؛ لغت نامه دهخدا 1 / 497.

محمد غفوری

ابوالعباس ـ کُتّاب (قرن 4ق)

الندیم وی را از شاگردان ابوعبداللّه محمدبن زید واسطی (م. 306ق) از متکلمان بزرگ بغداد دانسته که کتاب نقض کتاب الارادة صفة فی الذات را نگاشته است. 1 ازاین رو ابوالعباس را می توان از رجال قرن چهارم به شمار آورد که در بغداد سکونت داشته است.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 220.

محمد غفوری

ابوعلی بلعمی

ابوعلی بلعمی محمد ـ بلعمی

ابوعلی فارسی حسن ـ فارسی

ابوعلی قالی اسماعیل ـ قالی

ابوعمرو زاهد محمد ـ مطرز

ابوغالب زراری احمد ـ زراری

ابوفراس حارث ـ حمدانی

ابوالفرج اصفهانی علی ـ اصفهانی

ابوفهد ـ بصری

ابوفهد ـ بصری (زنده در قرن 4ق)

لغوی، نحوی و از شاگردان ابواسحاق زجاج (م. 311 ق) 1 و احمدبن محمدبن منصور، معروف به ابن خیاط بود. 2 از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاع چندانی در دست نیست؛ ولی ازآنجاکه از شاگردان زجاج بوده، باید وی را از دانشمندان قرن چهارم هجری به شمار آورد. رجالیان از وی به سبب ساده دلی، سست رأیی، غفلت و نداشتن هوش و ذکاوت کافی انتقاد کرده اند. 3 وی دو بار الکتاب سیبویه را در محضر زجاج قرائت کرد؛ ولی بدین سبب که قرائت اول او صحیح تر و بسیار بهتر بود، زجاج وی را سرزنش کرد. 4 کتاب الایضاح در علم نحو، اثر اوست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 93. 2 ـ طبقات النحویین واللغویین 119. 3 ـ بغیه الوعاة 2 / 249. 4 ـ الفهرست (الندیم) 93. 5 ـ الفهرست (الندیم) 93.

دیگر منابع: البلغة فی تاریخ ائمه اللغه 185؛ انباه الرواة علی انباه النحاة 4 / 152.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی