و 25 جلد تدوین شده و بارها چاپ شده است. 9 قصیده هایی در زهد که در سال های پایانی عمر خود به نظم کشید؛ 10 اخبار فقهاء قرطبه، اللباب فی معرفة العلم والآداب، دیوان شعر، 11 الارشاد فی اللغه، 12 منتخب اخبار الفقهاء المتأخرین من اهل قرطبه (الاحتفال). 13

پی نوشت ها

[1] ـ بغیه الملتمس 148. 2 ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 1 / 49. 3 ـ جذوة المقتبس 94. 4 ـ البدایة والنهایة 11 / 193. 5 ـ بغیه الملتمس 148. 6 ـ تاریخ الاسلام 24 / 221. 7 ـ الوافی بالوفیات 8 / 10. 8 ـ تاریخ العلماء والرواة للعلم بالاندلس 1 / 49. 9 ـ معجم الادبا 4 / 211. 10ـ تاریخ الاسلام 24 / 221. 11ـ معجم المؤلفین 2 / 115. 12ـ هدیه العارفین 1 / 60. 13 ـ کشف الظنون 1 / 28.

دیگر منابع: یتیمه الدهر 2 / 85؛ العبر 2 / 29؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 283؛ مرآه الجنان 2 / 222؛ النجوم الزاهره 3 / 266؛ بغیه الوعاة 1 / 371؛ وفیات الاعیان 1 / 110؛ شذرات الذهب 2 / 312؛ نفح الطیب 3 / 294.

سیدمهدی حسینی عربی

احمد ـ اندلسی

احمد ـ اندلسی (م. 382ق)

ابوالقاسم احمدبن ابان بن سید اندلسی قرطبی، ملقب به ابن ابان و ابن سیّد

وی از متقدمان در علم واژه شناسی و در نویسندگی فردی سریع بود. از ابوعلی قالی، کتاب النوادر و از سعیدبن عامر اشبیلی، کتاب الکامل را روایت کرد. ابوالقاسم اقلیلی1 و ابوعمر یوسف بن عبداللّه بن خیرون ادیب از شاگردان وی به شمار می رفتند. ابوالقاسم رئیس نظامیان در قرطبه2 و معاصر با حکم بن مستنصر (از خلفای اموی اسپانیا) بود. او سرانجام در سال 382 هجری از دنیا رفت. آثار برجای مانده از وی عبارت اند از: العالم فی اللغه در یکصد جلد، العالم والمعلّم به صورت پرسش و پاسخ، شرح کتاب اخفش، 3 شرح کتاب کسایی، شرح کتاب سیبویه در نحو. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 27 / 47. 2 ـ الصله 1 / 8. 3 ـ معجم الادبا 2 / 203. 4 ـ معجم المؤلفین 1 / 132.

دیگر منابع: انباه الرواة 1 / 31؛ بغیه الملتمس 170؛ الوافی بالوفیات 6 / 198؛ بغیه الوعاة 1 / 291؛ روضات الجنات 1 / 234؛ کشف الظنون 2 / 1121؛ هدیه العارفین 1 / 68؛ الاعلام 1 / 84؛ هدیه الاحباب 74.

سیدمهدی حسینی عربی

احمد ـ انصاری (336 ـ 389ق)

ابوجعفر احمدبن سهل بن محسن انصاری طلیطلی مشهور به ابن حداد

اهل طُلیطله از شهرهای اندلس بود و در سال 336 به دنیا آمد. 1 وی برای فراگیری دانش و تحصیلات رهسپار مشرق زمین شد و از مشایخ بسیاری همچون جعفربن حسن، عبدالباقی بن حسن، ابوالطیب بن غلبون و دیگران دانش آموخت. 2 رجال نویسان اهل سنّت او را فردی نیکوکار معرفی کرده و نوشته اند: وی به خوبی به قرائت نافع، از قاریان سبعه آشنا بوده و در این رابطه کتابی نوشته است. 3 طلیطلی در ماه رمضان سال 389 هجری از دنیا رفت. 4 برخی منابع، درگذشت او را در سال 387 نوشته اند. 5 قرائة نافع اثر اوست. 6

پی نوشت ها

[1] ـ غایه النهایة فی طبقات القراء 1 / 60. 2 ـ کتاب الصله 1 / 9. 3 ـ غایة النهایه فی طبقات القراء 1 / 60. 4 ـ کتاب الصله 1 / 9. 5 ـ بغیه الملتمس 183. 6 ـ تاریخ الاسلام 27 / 179.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 1 / 183؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 364.

اسماعیل اسماعیلی

احمد ـ انطاکی

احمد ـ انطاکی (م. 340ق)

ابوطیّب احمدبن یعقوب انطاکی تائب

از جزئیات زندگی وی اطلاعی در دست نیست. آورده اند که وی حدیث را نزد ابوامیه طرسوسی1 و عثمان بن خرزاد2 و قرائت را از بکر بن سهل دمیاطی، احمد بن معلی، عبیدالله بن صدقه و محمدبن حفص خشّاب فرا گرفت. 3 ابن جزری او را از مقریان برجسته روزگار خویش برشمرده و می نویسد: انطاکی مدت مدیدی به تدریس قرائت اشتغال داشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از آن میان می توان به افرادی چون علی بن محمدبن بشر انطاکی و عبیدالله بن عمر بغدادی اشاره کرد. 4 رجال نویسان اهل سنّت او را فردی ضابط، آگاه به ادبیات عرب5 و مورد اعتماد دانسته اند. 6 او در سال 340 هجری در انطاکیه از دنیا رفت. 7 کتاب القرائات اثر اوست. 8

پی نوشت ها

[1] ـ المشتبه 1 / 109. 2 ـ توضیح المشتبه 2 / 8. 3 ـ غایه النهایة فی طبقات القراء 1 / 151. 4 ـ غایة النهایة فی طبقات القراء 1 / 151.