اجوبة اهل فارس، تفسیر صور کتاب السماء والعالم لابی جعفر خازن، اجوبة ابوعلی بن ابی بکربن مظفر، اجوبة ابواسحاق، المصادر، اجوبة مسائل ابی القسل سکری، الشطرنج، فضائل مکه علی سائرالبقاع، وصیته، رسالة فی مدح الوراقة، رساله السالفه الی العاتب علیه، البحث عن التأویلات، جواب رسالة ابوعلی بن منیر الزیادی، منیة (منبه) الکتاب، 5 صفات الامم، القرود، فضل الملک، المختصر فی اللغه، صولجان الکتبه، فضائل بلخ، نثارات من کلامه، ادب السلطان والرعّیه، تفسیرالفاتحه والحروف المقطعه، رسوم الکتب، رسالة الی ابوبکربن مستنیر، رسالة الی ابوبکربن مظّفر، اخلاق الأمم، 6 صورالأقالیم وما غاب من غریب القرآن. 7

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 6 / 409. 2 ـ معجم الادبا 3 / 65. 3 ـ الفهرست (الندیم) 153. 4 ـ لسان المیزان 1 / 183. 5 ـ الفهرست (الندیم) 153. 6 ـ معجم الادبا 3 / 65. 7 ـ هدیه العارفین 1 / 59.

دیگر منابع: بغیه الوعاة 1 / 311؛ معجم البلدان 3 / 311؛ طبقات المفسرین (داوودی) 1 / 43؛ تاریخ الحکما 40؛ احسن التقاسیم 4؛ اعیان الشیعه 3 / 216؛ الاعلام 1 / 134؛ لغت نامه دهخدا 1 / 432؛ دایره المعارف بزرگ اسلامی 5 / 50؛ فرهنگ بزرگان 37؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 487؛ تاریخ ادبیات در ایران 1 / 187؛ الذریعه 4 / 253؛ معجم المؤلفین 1 / 240.

رضا جعفری نوقاب

احمد ـ بَلَدی

احمد ـ بَلَدی (م. نیمه دوم. قرن4ق)

ابوالعباس احمدبن محمد (اسماعیل بن محمد) بن یحیی بلدی ملقب به ابن ثلاج

از پزشکان سده چهارم هجری و از اهالی بلد (شهری در عراق یا حجاز) بود. از جزئیات زندگی و تحصیلات ابتدایی او گزارشی در دست نیست؛ ولی علم طب را نزد پزشک ماهر و پرتألیف ایرانی، ابن ابی الاشعث ابوجعفر احمدبن محمدبن محمد (م. حدود 365ق) آموخت. بلدی که سال ها ملازم و همنشین استاد بود، از شاگردان برجسته ابن ابی الاشعث به شمار آمده است. کتاب تدبیرالحبالی والاطفال والصبیان وحفظ صحتهم ومداواة الامراض العارضة لهم تألیف ابن ثلاج است که آن را به ابن کِلِّس، وزیر العزیز خلیفه فاطمی مصر نوشت. 1 از این داده ها بر می آید که وی مدتی در مصر می زیسته است؛ اما روشن نیست کتابش را به سفارش وزیر نوشته یا آن را به
ابن کلس تقدیم کرده است. تاریخ درگذشت وی در دست نیست؛ اما با توجه به وفات استادش و نیز دوره وزارت ابن کلس که از آغاز خلافت العزیز در سال 365 هجری تا پایان عمر وزیر در سال 380 هجری ادامه داشته، 2 به دست می آید که ابن ثلاج بلدی در نیمه دوم سده چهارم می زیسته و به گمان قوی در همین نیمه از دنیا رفته است. اسماعیل پاشا درگذشت او را به اشتباه در سال 599 هجری نوشته است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء 332. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 15 / 167 و 16 / 442. 3 ـ هدیه العارفین 1 / 88.

دیگر منابع: تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 291؛ معجم المؤلفین 2 / 86؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1141.

محمد غفوری

احمد ـ بنّاء

احمد ـ بنّاء (295 ـ 385ق)

ابوبکر احمدبن محمدبن اسماعیل بنّا معروف به ابن مهندس

از اهالی مصر بود که در سال 295 هجری به دنیا آمد. 1 از جزئیات زندگی وی اطلاعی در دست نیست. او پس از رشد و بالندگی به کسب علوم روی آورد از افرادی چون ابوشیبه داوودبن ابراهیم، محمدبن محمدبن بدر باهلی، ابوبشر دولابی و دیگران حدیث آموخت و از محدثان و بزرگان آن دیار به شمار آمد. عبدالغنی حافظ، ابوالقاسم یحیی بن حسین قفّاس فقیه، عبدالملک (عبداللّه) بن مسکین زجاج نیز از او روایت کرده اند. وی پناهگاه حافظان حدیث از شرق و غرب عالم و فردی پرهیزکار، ثقه، مورد اعتماد2 و نیکوکار بود. 3 ابن مهندس سرانجام پس از نود سال زندگی در 22 ربیع الاول 385 هجری در مصر دیده از جهان فروبست. 4 اثر او کتابی روایی به نام جزء5 یا حدیث ابی القاسم عافیه و ابوبکر احمدبن مروان و غیره است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 462. 2 ـ تاریخ الاسلام 27 / 91. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 16 / 462. 4 ـ تاریخ الاسلام 27 / 91. 5 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 89. 6 ـ فهرست مخطوطات دارالکتب الظاهریه (المنتخب من مخطوطات الحدیث) 122.

دیگر منابع: العبر 2 / 166؛ شذرات الذهب 3 / 113؛ الإعلام بوفیات الاعلام 1 / 262.

سیدمحمدحسین میرعبداللهی