احمدبن محمد افریقی متیم محمد ـ افریقی

احمدبن محمد افریقی متیم

احمدبن

نصراحمدبن نصر (قرن 4ق)

از نسب و دیگر جزئیات زندگی او اطلاعی در دست نیست. تنها می دانیم که هم عصر محمدبن زکریا رازی (م. 311ق) بوده و کتابی درباره بیماری های کودکان با عنوان ریاضه المعالجه نگاشته است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعه 2 / 348.

محمود هیئتی

احمدبن هوذه

احمدبن هوذه احمد ـ باهلی

احمد ـ تمیمی

احمد ـ تمیمی (245 ـ 324ق)

ابوبکر احمدبن موسی بن عباس تمیمی بغدادی مشهور به ابن مجاهد

در سال 245 هجری1 در بغداد متولد شد2 و از محضر استادانی مانند: زیدبن اسماعیل صائغ، احمدبن منصور رمادی، محمدبن اسحاق صاغانی و دیگران بهره علمی برد. 3 وی افزون بر فضل، علم و آشنایی با قرائات و علوم قرآن، دارای ادبیاتی نیکو4 و فردی محدث، نحوی و آشنا با غنا و موسیقی نیز بود. در زمان کسایی، کرسی قرائت را بر عهده داشت5 و از قاریان بزرگ زمان خویش به شمار می رفت و بر دیگران برتری داشت. 6 ابن مجاهد نخستین کسی بود که قرائات هفت گانه معروف را مشخص کرد. 7 او در میان استادان قرائت بیشترین شاگردان را داشت8 که ازجمله آنها می توان به ابوبکر بن جعابی، ابوبکر بن شاذان، ابوالحسن دارقطنی و ابوحفص بن شاهین اشاره کرد. 9 وی شافعی مذهب10 و فردی خوش اخلاق، شوخ طبع، زیرک، سخاوتمند11 و مورد اعتماد و امین بود12 و هنگامی که رایزن دو وزیر، یعنی ابن عیسی و ابن مقله بود، نفوذ سیاسی فراوانی یافته بود. 13 القرائات الکبیر، القرائات الصغیر، الیاآت، الهاآت، قرائت نافع وقرائت الکسائی، قرائت ابی عمرو، قرائت ابن کثیر، قرائت عاصم، قرائت حمزه، قرائت ابن عامر، قرائت النبی صلی الله علیه و آله، 14 الشواذ فی القرائات، المحتسب فی شرح کتاب الشواذ، الحجة فی شرح
القراءالسبعه، 15 کتاب السبعه، انفرادات القراءالسبعه وقرائت علی بن ابی طالب علیه السلام آثار اوست. 16 وی در 29 شعبان سال 324 هجری در بغداد درگذشت و در بازار عطش، نزدیک منزلش به خاک گردید. 17

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 34. 2 ـ غایه النهایه 1 / 139. 3 ـ تاریخ بغداد 5 / 144. 4 ـ الفهرست (الندیم) 34. 5 ـ تاریخ الاسلام 24 / 146. 6 ـ تاریخ بغداد 5 / 144. 7 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 3. 8 ـ غایه النهایه 1 / 139. 9 ـ تاریخ بغداد 5 / 144. 10 ـ طبقات الشافعیه الکبری 3 / 57. 1
[1] ـ الفهرست (الندیم) 34. 12 ـ تاریخ بغداد 5 / 144. 13 ـ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 3. 14 ـ الفهرست (الندیم) 34. 15 ـ هدیة العارفین 1 / 59. 16 ـ معجم الادبا 5 / 70. 17 ـ الفهرست (الندیم) 34.

دیگر منابع: النجوم الزاهره 3 / 259؛ شذرات الذهب 2 / 302؛ البدایة والنهایة 11 / 185؛ الکامل فی التاریخ 8 / 328؛ العبر 2 / 22؛ الوافی بالوفیات 8 / 200؛ المنتظم 13 / 357؛ نزهه الالباء 218؛ نشوارالمحاضره 5 / 233؛ مرآه الجنان 2 / 216؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 272؛ دول الاسلام 179.

محمود هیئتی

احمد ـ جابری

احمد ـ جابری (م. 338ق)

ابوعلی احمدبن عثمان بن احمدبن عثمان جابری ابهری اصفهانی

وی اهل ابهر (از نواحی اصفهان) 1 و از نوادگان جابربن زید ابوشعثا بود و بدان سبب جابری خوانده می شد. افرادی چون عبدالعزیزبن محمد کسایی2 و ابوبکر احمدبن موسی بن مردویه حافظ از او روایت کرده اند. از استادان ابهری می توان به ابراهیم بن اسباط بن سکن اشاره کرد. محدثان عراق و اصفهان احادیث او را نقل کرده اند. 3 الندیم در الفهرست نام ابهری را در زمره کاتبان و خطیبان ذکر کرده است. آثار او عبارت اند از: تهذیب الفصاحه، ادب الکاتب، النّدیم. 4 ابوعلی در به سال 338 هجری از دنیا رفت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 1 / 79. 2 ـ ذکراخبار اصفهان 1 / 141. 3 ـ الانساب 1 / 79. 4 ـ الفهرست (الندیم) 152. 5 ـ معجم المؤلفین 1 / 309.

دیگر منابع: توضیح المشتبه 2 / 126؛ اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 247؛ الاعلام 1 / 167.

سیدمهدی حسینی عربی