کسانی چون ابوعمربن حیویه، محمدبن جعفر نجّار و ابوحفص کتّانی از شاگردان وی بوده و از او دانش آموخته اند. وی که از محدثان مورد اعتماد بود، 4 خطی بسیار زشت داشت. کتاب المجانین الادباء اثر اوست. 5 حلوانی سرانجام به سال 333 هجری درگذشت. 6 در تاریخ وفات او اندکی اختلاف است. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 5 / 76. 2 ـ الفهرست (الندیم) 88. 3 ـ تاریخ الاسلام 25 / 87. 4 ـ تاریخ بغداد 5 / 76. 5 ـ معجم الادبا 4 / 188. 6 ـ تاریخ بغداد 5 / 76. 7 ـ هدیه العارفین 1 / 54.

دیگر منابع: الموشح 330 و 376؛ الاغانی 20 / 185؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1105؛ الوافی بالوفیات 7 / 394؛ انباه الرواة 1 / 98؛ معجم المؤلفین 2 / 114.

اسماعیل اسماعیلی

احمد ـ حمانی

احمد ـ حمانی (م. 308ق)

ابوالعباس احمدبن صلت (عطیه) مغلّس حمانی بغدادی

اصل وی از کوفه و ساکن بخش شرقی بغداد بود. 1 از ثابت بن محمد زاهد، ابونعیم فضل بن دکین، مسلم بن ابراهیم، بشربن ولید و دیگران روایت کرد. ابوعمربن سماک، مکرم بن احمد قاضی، محمدبن عمر جعابی و ابوالحسن بن مقسم از او روایت کرده اند. 2 حمانی فقیهی حنفی3 و تاریخ نگار4 و متهم به وضع احادیث باطل به ویژه در فضایل و مناقب ابوحنیفه است. درگذشت او را سال 302 و 308 هجری ذکر کرده اتد؛ ولی خطیب بغدادی 308 را صحیح می داند. 5 اثر او مناقب الامام ابی حنیفه است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ مختصر تاریخ دمشق 3 / 265. 2 ـ تاریخ بغداد 4 / 207. 3 ـ الجواهر المضیئه 1 / 174. 4 ـ الاعلام 1 / 138. 5 ـ تاریخ بغداد 5 / 33 و 104. 6 ـ معجم المؤلفین 1 / 254.

دیگر منابع: المنتظم 13 / 195؛ البدایة والنهایة 11 / 131؛ تهذیب تاریخ دمشق کبیر 2 / 59؛ لسان المیزان 1 / 188؛ اللباب 1 / 316؛ میزان الاعتدال 1 / 140؛ کشف الظنون 2 / 1837.

احسان آذرکمند

احمد ـ حیری

احمد ـ حیری (حدود 240 ـ 311ق)

ابوجعفر احمدبن حمدان بن علی بن سنان حیری نیشابوری

وی اهل حیره (از توابع نیشابور) بود1 و حدود سال 240 هجری
به دنیا آمد. نزد کسانی چون احمدبن ازهر، عبداللّه بن هاشم طوسی و عبدالرحمان بن بشر حدیث آموخت. 2 ابوجعفر برای فراگیری حدیث بیشتر به شهرهای بغداد، کوفه، بصره، واسط و حجاز مسافرت کرد. 3 و در بعضی از سفرهای خود دو فرزندش، ابوالعباس محمد و ابوعمرو محمد را که از محدثان معروف و مشهور عصرشان بوده اند، به همراه خویش می برد. علمای رجال اهل سنّت او را محدثی حافظ، زاهد و مستجاب الدعوه دانسته اند. فرزندانش ابوالعباس و ابوعمرو، ابوولید حسان بن محمد فقیه، ابوعلی نیشابوری و عبداللّه بن سعد از او روایت کرده اند. او درحالی که 77 سال عمر داشت در سال 311 هجری در شهر نیشابور از دنیا رفت. الصحیح المستخرج علی صحیح مسلم4 که نام دیگرش المسند علی صحیح مسلم است به خامه اوست. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 1 / 119. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 14 / 299. 3 ـ تاریخ بغداد 4 / 116. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 14 / 299. 5 ـ معجم المؤلفین 1 / 152.

دیگر منابع: تاریخ نیشابور 131؛ المنتظم 13 / 223؛ طبقات الاولیا 48؛ تاریخ الاسلام 23 / 402؛ الوافی بالوفیات 3 / 360؛ طبقات صوفیه 332؛ تذکره الحفاظ 2 / 761؛ طبقات الحفاظ 322؛ العبر 1 / 461؛ مرآه الجنان 2 / 197؛ شذرات الذهب 2 / 361؛ هدیه العارفین 1 / 57.

رضا جعفری نوقاب

احمد ـ حیری

احمد ـ حیری (288 ـ 353ق)

ابوسعید احمدبن محمدبن سعید حیری نیشابوری معروف به ابن ابی عثمان غازی

وی در سال 288 هجری به دنیا آمد. 1 دانش خویش را از استادان بسیاری در نیشابور، نسا، ری و بغداد فرا گرفت که ازآن میان می توان کسانی چون حسن بن سفیان نسوی، ابوالعباس ازهری و محمدبن عبدالرحمان دغولی را نام برد. افرادی چون ابوبکربن شاذان، ابوالحسن دارقطنی و ابن شاهین از شاگردان حیری بوده و از وی روایت کرده اند. وی چند بار به حج مشرف شد و در مسیر آن به بغداد رفت که آخرین آن در سال درگذشت او بوده است. 2 ابوسعید از محدثان و عالمان شافعی مذهب به شمار می رود3 و دارای تألیفاتی بوده که عبارت اند از: التفسیر (در چند جلد)، المستخرج علی صحیح مسلم، الابواب والشیوخ. 4 گفتنی است احمدبن حمدان حیری نیشابوری (م311ه) نیز کتاب الصحیح المستخرج علی صحیح مسلم